لوله‌های پنج‌لایه (معروف به لوله‌های تلفیقی PEX-AL-PEX) نسل جدیدی از لوله‌های تأسیساتی هستند که با ترکیب پلیمر و فلز، معایب لوله‌های فلزی قدیمی و پلاستیکی تک‌لایه را برطرف کرده‌اند. در ایران، سوپرپایپ و نیوپایپ دو برند مطرح در حوزه تولید لوله و اتصالات پنج‌لایه محسوب می‌شوند که هر دو از کیفیت بالا و محبوبیت زیادی در میان مهندسان برخوردارند
. هر دوی این لوله‌ها ساختاری مشابه دارند؛ متشکل از یک لایه آلومینیوم در میان دو لایه پلیمر خاص و لایه‌های چسب میان آنها که نقاط ضعف هر جنس را پوشش می‌دهد
بین سوپرپایپ و نیوپایپ تفاوت‌های فنی و اجرایی وجود دارد که می‌تواند بر انتخاب شما تأثیر بگذارد. در این مقاله، به‌صورت تخصصی و نیمه‌رسمی به مقایسه کامل این دو برند از جنبه‌های مقاومت در برابر فشار، نحوه نصب، طول عمر، قیمت، استانداردها و مزایا و معایب هر کدام می‌پردازیم.
مقاومت در برابر فشار
یکی از مهم‌ترین معیارهای فنی در انتخاب لوله‌های پنج‌لایه، حداکثر فشار قابل تحمل آنها در شرایط کاری مختلف است. هر دو برند نیوپایپ و سوپرپایپ از این نظر عملکرد بسیار خوبی دارند و برای کاربردهای ساختمانی معمول (آب سرد و گرم و سیستم‌های گرمایشی) کاملاً مناسب هستند. نیوپایپ بر اساس استانداردهای طراحی، می‌تواند فشار کاری حدود ۱۰ بار را در دمای ۹۰ درجه سانتی‌گراد به‌طور مداوم تحمل کند
. این مشخصه بدان معناست که در شرایط بهره‌برداری متداول (مثلاً آب گرم مصرفی یا شوفاژ)، نیوپایپ تا ۱۰ بار فشار کاری در بلندمدت (۵۰ سال) مقاومت دارد
. از سوی دیگر، سوپرپایپ به داشتن حاشیه امنیت بالاتر در برابر فشار مشهور است. منابع مختلف اشاره کرده‌اند که سوپرپایپ توان تحمل فشاری حدود ۱۰ بار بیشتر از نیوپایپ را دارد
. به بیان دیگر، در شرایط یکسان، سوپرپایپ می‌تواند فشار بالاتری را بدون افت عملکرد تحمل کند. این مزیت به‌واسطه کیفیت بالای مواد به‌کار رفته و تکنولوژی ساخت پیشرفته‌تر در سوپرپایپ حاصل شده است.
نکته قابل توجه این است که هر دوی این لوله‌ها طبق استاندارد، در دمای اتاق (۲۰°C) فشارهای بسیار بیشتری را نیز می‌توانند تحمل کنند. برای مثال لوله‌های پنج‌لایه معمولاً در انتقال آب شرب تا فشار ۲۰ اتمسفر (بار) نیز استفاده می‌شوند
. اما ملاک اصلی در مقایسه ما شرایط دمای بالا و بلندمدت بود که در آن سوپرپایپ اندکی برتری دارد. به طور خلاصه، اگر پروژه شما نیاز به فشار کاری فوق‌العاده بالا یا حاشیه اطمینان بیشتر دارد، سوپرپایپ انتخاب مطمئن‌تری از نظر مقاومت فشاری است
. در کاربردهای معمول ساختمان که فشار شبکه در محدوده استاندارد (معمولاً زیر ۱۰ بار) است، نیوپایپ نیز کاملاً پاسخ‌گو و ایمن خواهد بود.
نحوه نصب و اجرا
روش نصب و اتصالات مورد استفاده در سیستم‌های لوله‌کشی پنج‌لایه، تأثیر مستقیمی بر سرعت اجرا، کیفیت آب‌بندی و هزینه‌های نیروی کار دارد. هر دو برند مورد بحث از اتصالات پرسی بهره می‌برند که رایج‌ترین روش اتصال لوله‌های پنج‌لایه است. در سیستم پرسی، یک اتصال مخصوص داخل لوله قرار گرفته و با کمک دستگاه پرس هیدرولیک، حلقه فلزی دور لوله پرس می‌شود تا اتصال کاملاً آب‌بند گردد. همچنین هر دو برند امکان استفاده از اتصالات کوپلی (مهره و ماسوره‌ای) را نیز دارند که بدون نیاز به پرس و تنها با بستن مهره، اتصال را برقرار می‌کنند. اتصالات کوپلی برای موارد تعمیراتی یا مواقعی که دسترسی به دستگاه پرس نیست کاربردی هستند، اگرچه در پروژه‌های بزرگ به دلیل سرعت و اطمینان بیشتر، عمدتاً اتصالات پرسی ترجیح داده می‌شوند.
تفاوت مهمی که در سیستم نصب سوپرپایپ و نیوپایپ مشاهده می‌شود، فناوری جدید سوپرپایپ در نسل +2 آن است. در روش‌های سنتی نصب لوله پنج‌لایه (که همچنان در مورد نیوپایپ به‌کار می‌رود)، پس از برش لوله باید سر لوله حتماً کالیبره (پخ‌زده و گرد) شود تا لایه آلومینیوم کاملاً گرد و یکنواخت شده و اورینگ اتصال آسیب نبیند
. این مرحله اضافی نیاز به دقت و زمان دارد و یک منبع بالقوه خطای انسانی است؛ اگر کالیبره کردن به درستی انجام نشود، امکان نشت از محل اتصال بالا می‌رود
. سوپرپایپ +2 اما با ابتکاری جدید این مرحله را به‌طور کامل حذف کرده است
. بر اساس اعلام شرکت سوپرپایپ، به کمک فناوری پیشرفته‌ی RTS و طراحی ویژه اتصالات پرسی نسل جدید، دیگر نیازی به کالیبره کردن لوله قبل از پرس وجود ندارد
. حذف این مرحله باعث کاهش خطای انسانی و افزایش سرعت اجرا شده است و خیال مجریان را از بابت آب‌بندی صحیح راحت‌تر می‌کند
. علاوه بر این، سوپرپایپ برای سهولت کار، کدگذاری رنگی برای سایزهای مختلف لوله و فک دستگاه پرس در نظر گرفته است که تشخیص سایز و انطباق آن با پرس را آسان می‌نماید
. به عنوان مثال لوله‌های سایز ۱۶ با رنگ نخودی، ۲۰ نارنجی، ۲۵ قهوه‌ای و ۳۲ سبز مشخص شده‌اند و همین رنگ‌ها روی حلقه‌ی پرس و تجهیزات مربوطه نیز نشان داده شده‌اند
. این کد رنگ یکسان روی لوله، اتصال و قالب پرس، احتمال اشتباه در هنگام اجرا را تقریباً به صفر رسانده است
در مقابل، نیوپایپ از روش‌های متداول‌تری در نصب استفاده می‌کند. اتصالات پرسی نیوپایپ نیاز به همان مراحل کلاسیک (برش دقیق، کالیبره کردن و سپس پرس) دارند. البته ابزارهای با کیفیت و آموزش صحیح می‌تواند این فرایند را بدون مشکل خاصی انجام دهد – کالیبراتورهای سه‌پره‌ی مخصوص نیوپایپ به همین منظور طراحی شده‌اند تا لبه داخلی لوله را پخ زده و احتمال آسیب اورینگ را کاهش دهند
. نیوپایپ علاوه بر اتصالات پرسی، اتصالات کوپلی رزوه‌ای گسترده‌ای نیز ارائه می‌دهد
که نصب آنها ساده‌تر (هرچند زمان‌برتر) بوده و نیاز به ابزار خاصی جز آچار ندارد. این تنوع در روش‌های اتصال یکی از مزایای نیوپایپ محسوب می‌شود که امکان کار در شرایط مختلف را فراهم می‌کند. برای مثال، در تعمیرات کوچک خانگی می‌توان بدون دستگاه پرس و تنها با یک مهره ماسوره، اتصال نیوپایپ را برقرار کرد.
به طور خلاصه، از نظر نصب و اجرا می‌توان گفت سوپرپایپ با فناوری جدید خود نصب سریع‌تر و مطمئن‌تری را ارائه می‌دهد (به‌دلیل حذف نیاز به کالیبراسیون و سیستم‌های کنترلی پیشرفته)، در حالی که نیوپایپ روش‌های سنتی ولی آزموده‌شده را به همراه انعطاف در نوع اتصال (پرسی یا کوپلی) در اختیار قرار می‌دهد. هر دوی این سیستم‌ها نصب نسبتاً آسانی دارند و به‌دلیل انعطاف‌پذیری لوله‌های پنج‌لایه، مسیر لوله‌کشی را می‌توان با حداقل اتصالات خمکاری اجرا کرد. در جدول ویژگی‌های فنی، جزئیات بیشتری از تفاوت ابزار نصب و الزامات هر یک آورده شده است.
طول عمر و دوام
دوام و ماندگاری طولانی‌مدت از ویژگی‌های بارز لوله‌های پنج‌لایه نسبت به لوله‌های فلزی قدیمی و حتی پلیمری تک‌لایه است. ترکیب هوشمندانه لایه آلومینیومی با پلیمر موجب شده است که این لوله‌ها نه دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند و نه مانند لوله‌های پلاستیکی در برابر حرارت و فشار بالا تسلیم می‌شوند. هر دو برند نیوپایپ و سوپرپایپ در این زمینه کارنامه درخشانی دارند. بر اساس استانداردهای طراحی و آزمایش‌های انجام‌شده، انتظار می‌رود که عمر مفید این لوله‌ها بیش از ۵۰ سال (نیم قرن) باشد
، مشروط بر آن‌که در محدوده فشار و دمای طراحی‌شده کار کنند و نصب آنها به شکل صحیح انجام شده باشد. نیوپایپ به طور مشخص اعلام کرده است که محصولات پنج‌لایه‌اش بیش از ۵۰ سال عمر می‌کنند
و در این مدت کیفیت آب‌رسانی را بدون افت حفظ خواهند کرد. سوپرپایپ نیز به دلیل مواد اولیه ممتاز و کنترل کیفی تحت لیسانس آلمان، قطعاً در همین حدود یا حتی بیشتر ماندگاری دارد. گزارش‌ها و تجربه‌های میدانی مهندسان نیز حاکی از آن است که هر دو برند در درازمدت بسیار قابل اعتمادند و حتی پس از سال‌ها کارکرد، دچار نشتی یا افت کیفیت نمی‌شوند.
عواملی مانند مقاومت در برابر خوردگی، رسوب‌ناپذیری و نفوذناپذیری اکسیژن به درون لوله، در افزایش عمر این سیستم‌ها نقش کلیدی دارد. لایه داخلی پلی‌اتیلن در لوله‌های نیوپایپ و سوپرپایپ بسیار صاف و صیقلی است که مانع چسبیدن رسوبات و املاح آب به دیواره لوله می‌شود؛ در نتیجه گرفتگی و افت دبی در اثر رسوب‌دهی در طول زمان رخ نخواهد داد
. همچنین وجود لایه آلومینیوم میانی، از نفوذ اکسیژن به آب جلوگیری می‌کند
. این ویژگی بسیار مهم است، زیرا ورود اکسیژن می‌تواند باعث خوردگی اجزای فلزی سیستم (مثل رادیاتورها یا پکیج) و همچنین ایجاد جلبک در آب گردد. خوشبختانه لوله‌های پنج‌لایه هر دو برند دارای سد اکسیژن ۱۰۰٪ هستند و بر خلاف لوله‌های پلیمری معمولی نیازی به نگرانی بابت اکسیژن‌دهی آب نیست
از نظر مقاومت حرارتی و برودتی نیز طول عمر این لوله‌ها تضمین شده است. پلیمر به‌کاررفته (PEX یا PERT) توان تحمل دماهای بالا را دارد – سوپرپایپ تا ۹۵°C و نیوپایپ تا حدود ۹۰°C را تحمل می‌کنند
– و در مقابل سرما نیز تا حدود -40°C آسیب نمی‌بینند
. این بدان معناست که در شرایط کارکرد معمول (مثلاً آب گرم ۶۰°C در فشار ۵ تا ۶ بار) اصلاً نباید نگرانی از کاهش عمر وجود داشته باشد. حتی در سیستم‌های گرمایش از کف که لوله داخل کف ساختمان مدفون می‌شود و دسترسی بعدی دشوار است، تجربه نشان داده هر دو برند عملکردی مطمئن طی دهه‌ها دارند و کارخانه‌ها نیز این اطمینان را با ارائه ضمانت‌های طولانی‌مدت (مثلاً ۱۰ سال ضمانت) نشان می‌دهند.
قیمت و هزینه‌های مرتبط
هزینه یکی از فاکتورهای تعیین‌کننده در انتخاب بین سوپرپایپ و نیوپایپ است. با وجود کیفیت بسیار نزدیک، قیمت محصولات این دو برند یکسان نیست. به طور کلی، سوپرپایپ قیمت بالاتری نسبت به نیوپایپ دارد
. این اختلاف قیمت هم در خود لوله‌ها و هم در اتصالات آنها دیده می‌شود. دلایل قیمت بالاتر سوپرپایپ می‌تواند شامل استفاده از مواد اولیه وارداتی با کیفیت‌تر، تکنولوژی تحت لیسانس آلمان، نوآوری‌های جدید (مانند RTS) بازار باشد. در مقابل، نیوپایپ مقرون‌به‌صرفه‌تر است و معمولاً با قیمت پایین‌تری عرضه می‌شود
. تولید انبوه داخلی و تیراژ بالای فروش نیوپایپ نیز به کاهش قیمت تمام‌شده آن کمک کرده است
برای مقایسه دقیق‌تر، می‌توان به قیمت چند قلم رایج اشاره کرد (توجه داشته باشید قیمت‌ها بسته به نوسانات بازار ممکن است تغییر کنند): مثلاً هر متر لوله نیوپایپ سایز ۲۰ میلی‌متر معمولاً ارزان‌تر از معادل آن در سوپرپایپ است (اختلاف ممکن است در حدود ۱۰–۲۰ درصد یا بیشتر باشد). همچنین اتصالات پرسی برنجی نیوپایپ (مانند زانو یا سه‌راهی ۱۶×۱/۲×۱۶) معمولاً قیمت کمتری نسبت به همان اتصال در برند سوپرپایپ دارد. البته کیفیت ساخت اتصالات هر دو بسیار بالا و قابل اعتماد است، اما در سوپرپایپ به علت برخی جزئیات طراحی (حلقه پرس آلومینیومی یک‌تکه و …) قیمت تمام‌شده بالاتر رفته است.
نکته دیگری که در بحث هزینه باید در نظر گرفت، هزینه‌های نصب است. از آنجا که سوپرپایپ +2 نصب سریع‌تری دارد (بدون نیاز به کالیبره کردن)، هزینه دستمزد نصب می‌تواند اندکی کمتر از نیوپایپ باشد؛ به خصوص در پروژه‌های بزرگ با تعداد اتصال‌های زیاد، صرفه‌جویی زمانی سوپرپایپ می‌تواند به صرفه‌جویی ریالی تبدیل شود. از سوی دیگر، ابزار نصب (دستگاه پرس) در هر دو سیستم یکسان است و تفاوتی ندارد؛ پیمانکارانی که دستگاه پرس دارند می‌توانند هر دو نوع لوله را پرس کنند. اگر فردی دستگاه پرس نداشته باشد، برای نیوپایپ امکان استفاده از اتصالات کوپلی وجود دارد که خود این می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه خرید ابزار باشد – هرچند سرعت اجرا و اطمینان اتصالات پرسی را ندارد. به طور کلی در پروژه‌های متوسط و بزرگ، هزینه ابزار در برابر هزینه کل ناچیز است و برند گران‌تر (سوپرپایپ) معمولاً هزینه کلی بالاتری خواهد داشت.
در جدول مقایسه هزینه‌ها که در ادامه آمده است، خلاصه‌ای از تفاوت قیمت لوله‌ها و اتصالات و هزینه‌های اجرایی دو برند ارائه شده است. اما همواره توصیه می‌شود برای اطلاع دقیق از قیمت روز، از نمایندگی‌های مجاز یا لیست‌های قیمت به‌روز استفاده شود، زیرا بازار تأسیسات ممکن است نوسانات قابل توجهی داشته باشد.
استانداردها و تأییدیه‌ها
هر دو برند سوپرپایپ و نیوپایپ از نظر رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی در سطح بالایی قرار دارند. نیوپایپ توسط گروه صنعتی گیتی‌پسند تولید می‌شود و دارای پروانه کاربرد علامت استاندارد ایران است (استاندارد ملی 12753 ISIRI ویژه لوله‌های ترکیبی پنج‌لایه). همچنین این محصولات مطابق استانداردهای بین‌المللی نظیر ASTM F1281, ASTM F1282 و ASTM F1335 تولید می‌شوند
. این استانداردها الزامات فنی مختلفی از جمله جنس مواد (پلی‌اتیلن شبکه‌ای شده PEX یا پلی‌اتیلن مقاوم حرارتی PERT، آلیاژ آلومینیوم)، ضخامت لایه‌ها، استحکام اتصالات و مقاومت در برابر دما و فشار را تعیین می‌کنند. رعایت این استانداردها تضمین می‌کند که لوله و اتصالات در شرایط عملیاتی اعلام‌شده عملکرد ایمنی داشته باشند.
سوپرپایپ نیز تحت لیسانس شرکت آلمانی یوپونور (Uponor) تولید می‌شود
. این بدان معناست که خط تولید و کنترل کیفیت سوپرپایپ مطابق جدیدترین استانداردهای روز اروپا اداره می‌شود و هرگونه تغییر و بهبود فناوری در آلمان، به صورت همزمان در کارخانه سوپرپایپ ایران نیز اعمال می‌گردد
. سوپرپایپ +2 علاوه بر استانداردهای مذکور، دارای تأییدیه‌های خاصی برای نوآوری‌های خود (مانند فناوری RTS) نیز هست که از سوی مراجع مهندسی کشور کسب کرده است. هر دو شرکت تولیدکننده دارای گواهینامه‌های مدیریت کیفیت ISO 9001 می‌باشند که نشان‌دهنده پایبندی آنها به سیستماتیک بودن فرآیندهای تولید است. همچنین مواد اولیه به‌کاررفته (پلیمر PEX/PERT و آلومینیوم) از نظر بهداشتی برای آب شرب تأیید شده‌اند و فاقد هرگونه مواد مضر می‌باشند.
استاندارد DIN 4726 آلمان که مربوط به میزان نفوذ اکسیژن در لوله‌های پلیمری است در مورد لوله‌های پنج‌لایه به‌دلیل لایه آلومینیوم به‌راحتی محقق شده و هر دو برند از این نظر کاملاً مطابق استاندارد هستند (نفوذ اکسیژن تقریباً صفر). به علاوه، این لوله‌ها از لحاظ استاندارد اشتعال‌پذیری در رده B2 قرار می‌گیرند که مطابق استانداردهای ساختمانی قابل قبول است (پلیمر آنها خودخاموش‌شونده نیست ولی به سختی می‌سوزد و شعله‌ور نمی‌ماند).
خلاصه اینکه در زمینه استانداردهای فنی و کیفی، سوپرپایپ و نیوپایپ هر دو دارای تأییدیه‌ها و الزامات لازم هستند و تفاوت فاحشی ندارند. هر دو محصول توسط شرکت‌های معتبر تولید شده و سال‌هاست در پروژه‌های مهم مورد استفاده قرار گرفته‌اند که خود گواهی بر استاندارد بودن آن‌هاست. در ادامه، مزایا و معایب اختصاصی هر برند را مرور می‌کنیم تا تصویر کامل‌تری از جایگاه هر یک در پروژه‌ها به دست آوریم.
مزایای لوله و اتصالات سوپرپایپ
تحمل فشار و دمای بالاتر: همان‌طور که ذکر شد، سوپرپایپ توان تحمل فشار بیشتری نسبت به نیوپایپ دارد و تا حدود ۱۰ بار فشار بیشتر را در سیستم‌های آب گرم تحمل می‌کند
. همچنین در دماهای بالا (تا ۹۵°C) عملکرد مطمئنی دارد و برای مدارهای حرارتی با دمای بالا گزینه‌ای ایده‌آل است
. این حاشیه اطمینان بالا برای پروژه‌هایی مانند موتورخانه‌های بزرگ یا سیستم‌های خورشیدی حرارتی مفید خواهد بود.
نصب سریع‌تر و آسان‌تر (فناوری +Superpipe2): مزیت برجسته سوپرپایپ، سیستم اتصالات نسل جدید آن است که نیاز به کالیبراسیون را حذف کرده و با تکنولوژی RTS خطای نصب را به حداقل رسانده است
. این ابتکار باعث کاهش زمان اجرای پروژه و اطمینان از آب‌بندی صحیح تمامی اتصالات می‌شود. به‌علاوه، کدگذاری رنگی لوله‌ها و اتصالات در سوپرپایپ اشتباهات احتمالی در هنگام نصب را از بین برده و روند کار را ساده‌تر کرده است
.کیفیت ساخت و دوام عالی (تحت لیسانس آلمان): سوپرپایپ تحت نظارت یکی از معتبرترین شرکت‌های اروپایی (Uponor) تولید می‌شود و مواد اولیه آن از بالاترین درجه کیفی برخوردار است
. تمامی محصولات این برند مطابق جدیدترین تغییرات و بهبودهای فنی روز دنیا به‌روزرسانی می‌شوند
. نتیجه آن عمر بسیار طولانی (حداقل ۵۰ سال)، مقاومت عالی در برابر خوردگی، رسوب و نفوذ اکسیژن، و حداقل انبساط حرارتی است. به طور خاص ضریب انبساط طولی لوله‌های سوپرپایپ بسیار ناچیز بوده و تغییر طول آنها در اثر تغییر دما بسیار کمتر از لوله‌های پلیمری معمولی است
انعطاف‌پذیری بالا و ظاهر مناسب: لوله‌های سوپرپایپ خم‌پذیری بسیار خوبی دارند و به راحتی می‌توان آنها را مسیر دهی کرد بدون اینکه دچار شکستگی شوند
. این انعطاف باعث می‌شود اتصالات کمتری نیاز باشد و لوله‌کشی ظاهری تمیزتر داشته باشد. همچنین رنگ‌بندی و نشانه‌گذاری روی لوله‌های سوپرپایپ، مدیریت و تشخیص خطوط مختلف (مثلاً رفت و برگشت گرمایش) را آسان‌تر می‌کند. ظاهر لوله‌های سوپرپایپ (خصوصاً سری سفید رنگ برای سایزهای بزرگ‌تر) در نصب روکار از نظر زیبایی مطلوب است و به مرور زمان تغییر رنگ نمی‌دهد.
دامنه کاربرد وسیع‌تر (سایزهای متنوع‌تر): یکی از مزایای مهم سوپرپایپ، تولید آن در قطرهای بزرگ‌تر است. سوپرپایپ در سایزهای ۱۶، ۲۰، ۲۵، ۳۲ میلی‌متر به صورت تولید داخل و همچنین سایزهای ۴۰، ۵۰، ۶۳، ۷۵، ۹۰ و ۱۱۰ میلی‌متر به صورت وارداتی در دسترس است
. این بدان معناست که برای پروژه‌های بزرگ (مثلاً رایزرهای یک برج یا خطوط اصلی موتورخانه) می‌توان از سوپرپایپ استفاده کرد، در حالی که نیوپایپ حداکثر تا سایز ۶۳ میلی‌متر را پوشش می‌دهد
. این دامنه وسیع کاربرد، دست طراح را برای استفاده از یک سیستم یکپارچه در کل پروژه باز می‌گذارد.
مورد اعتماد جامعه مهندسی: سوپرپایپ به دلیل کیفیت پایدار و خدمات متمایز خود، طی سالیان اعتماد بسیاری از مهندسان و شرکت‌های تأسیساتی را جلب کرده است
. حضور این برند در پروژه‌های شاخص و بزرگ کشور و رضایت پیمانکاران از عملکرد آن، نشان‌دهنده مزیت‌های عملی آن در صحنه اجرای واقعی است.
معایب سوپرپایپ:
قیمت بالاتر: شاید بزرگ‌ترین عیب سوپرپایپ از نگاه خریداران، قیمت بالاتر آن نسبت به رقبا (از جمله نیوپایپ) باشد
. این اختلاف قیمت در پروژه‌های وسیع می‌تواند قابل ملاحظه شود. بودجه محدود ممکن است برخی را به سمت انتخاب گزینه ارزان‌تر سوق دهد، به‌ویژه وقتی کیفیت نیوپایپ نیز رضایت‌بخش است. البته باید توجه داشت که هزینه اولیه بالاتر ممکن است با کاهش هزینه‌های تعمیراتی آتی یا طول عمر بیشتر جبران شود.
نیاز به ابزار تخصصی (برای اتصالات پرسی): هرچند این موضوع در مورد نیوپایپ نیز صادق است، اما به هر حال استفاده بهینه از سوپرپایپ مستلزم در اختیار داشتن دستگاه پرس و فک‌های متناسب است. خوشبختانه اکثر پیمانکاران حرفه‌ای این تجهیزات را دارند و این یک مانع بزرگ محسوب نمی‌شود. با این حال برای مصارف محدود خانگی، مثلاً تعمیر جزئی توسط خود مالک، استفاده از سوپرپایپ عملاً ممکن نیست (برخلاف لوله‌های فلزی دنده‌ای قدیمی یا لوله‌های پلیمری که با اتصالات رزوه‌ای ساده قابل نصب بودند). البته می‌توان استدلال کرد که این موضوع بیشتر به ماهیت سیستم پنج‌لایه مربوط است تا خود برند سوپرپایپ.
عدم سازگاری با اتصالات سایر برندها: توصیه می‌شود که از میکس کردن لوله و اتصال برندهای مختلف خودداری شود. هر چند سایزها استاندارد است، اما ممکن است تفاوت‌های جزئی در قطر خارجی لوله یا ضخامت حلقه‌های پرس وجود داشته باشد که ترکیب سوپرپایپ با اتصالات برند دیگر (یا بالعکس) را ریسک‌آمیز می‌کند. در عمل این یک عیب نیست بلکه الزام فنی است، ولی کاربران باید متوجه باشند که در سیستم سوپرپایپ بهتر است تمام اجزا از خود این برند تأمین شود که این نیز هزینه را افزایش می‌دهد.
به طور کلی، معایب سوپرپایپ محدود به مسائل مالی و سازگاری است. از نظر فنی و عملکردی، نقاط ضعف چشمگیری در آن دیده نمی‌شود و کارایی بسیار مطلوبی ارائه می‌دهد.
مزایای لوله و اتصالات نیوپایپ
قیمت مقرون‌به‌صرفه‌تر: مهم‌ترین مزیت نیوپایپ برای بسیاری از خریداران، قیمت پایین‌تر آن نسبت به سوپرپایپ است
. این موضوع به ویژه در پروژه‌های متوسط و بزرگ که متراژ لوله‌کشی زیاد است، صرفه‌جویی مالی قابل توجهی به همراه دارد. نیوپایپ با حفظ کیفیت مناسب، گزینه اقتصادی‌تری ارائه می‌دهد که ارزش خرید بالایی دارد. به عبارتی شما با هزینه کمتر، بخش عمده‌ای از مزایای لوله پنج‌لایه را دریافت می‌کنید و بودجه پروژه را می‌توان صرف سایر قسمت‌ها نمود.
کیفیت قابل اعتماد و دوام بالا: قیمت کمتر نیوپایپ به معنای کیفیت پایین‌تر آن نیست. این محصول نیز تمامی ویژگی‌های مطلوب یک لوله پنج‌لایه را داراست: طول عمر بیش از ۵۰ سال، مقاومت عالی در برابر خوردگی، رسوب و حرارت، انعطاف‌پذیری مناسب و آب‌بندی مطمئن اتصالات
. نیوپایپ توانسته رضایت مهندسان و متخصصان صنعت ساختمان را جلب کند و به عنوان یکی از بهترین برندهای موجود در بازار شناخته شود
. در سال‌های استفاده در پروژه‌های مختلف، کارایی خود را اثبات کرده و برند محبوبی در میان مجریان تأسیسات است.
تنوع اتصالات و سهولت تعمیر: نیوپایپ علاوه بر سیستم پرسی، انواع اتصالات کوپلی (مهره ماسوره‌ای) را نیز عرضه می‌کند
. این تنوع اتصال دو مزیت دارد: اول اینکه برای نصب نیوپایپ در مواردی حتی به دستگاه پرس هم نیاز نیست (استفاده از کوپلینگ‌ها با آچار معمولی ممکن است)، دوم اینکه در صورت نیاز به تعمیر یا تغییر در لوله‌کشی، باز و بسته کردن اتصالات کوپلی راحت‌تر است. مثلاً اگر بخشی از سیستم نیاز به تعویض داشته باشد، می‌توان مهره را باز کرده و لوله را جدا نمود، در حالی که اتصالات پرسی یک‌بار مصرف‌اند و باید بریده و تعویض شوند. البته اتصالات کوپلی ممکن است در فشار و دمای بسیار بالا به اندازه پرسی‌ها مطمئن نباشند، اما برای کاربری‌های عادی کاملاً کافی و استاندارد هستند.
نصب نسبتاً ساده و فراگیر: اجرای لوله‌کشی نیوپایپ برای اکثر تکنسین‌ها آشناست و نیازی به آموزش ویژه ندارد. ابزارهای نصب آن (قیچی لوله‌بُر، کالیبراتور، دستگاه پرس) در بازار به وفور یافت می‌شوند. دستورالعمل‌های نصب نیوپایپ نیز توسط شرکت ارائه شده و در دسترس مجریان است. به علاوه، شبکه توزیع گسترده نیوپایپ در کشور باعث شده تهیه اقلام مورد نیاز (لوله در سایزهای مختلف، انواع زانو، سه‌راهی، شیرآلات مربوطه، …) به‌سادگی میسر باشد. این برند سال‌هاست سهم عمده‌ای از بازار لوله‌های پنج‌لایه را در اختیار دارد و موجودی آن در اکثر شهرها فراهم است.
انطباق با نیاز اغلب ساختمان‌ها: دامنه سایز تولیدی نیوپایپ از ۱۶ تا ۶۳ میلی‌متر را پوشش می‌دهد
که برای ۹۹٪ ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری کافی است. خطوط آب‌رسانی واحدها معمولاً با سایز ۲۰ یا ۲۵ انجام می‌شود و رایزرهای ساختمان‌های میان‌مرتبه نیز عمدتاً حداکثر ۵۰ یا ۶۳ هستند. لذا نیوپایپ عملاً تمام نیازهای یک پروژه معمولی را پاسخ می‌دهد. تنها در پروژه‌های بسیار بزرگ (مثل برج‌های بلندمرتبه با رایزر ۹۰ یا ۱۱۰) ممکن است به سایزهای بالاتر نیاز شود که در این صورت باید سوپرپایپ یا سیستم دیگری به کار رود. بنابراین می‌توان گفت نیوپایپ برای اکثریت کاربردهای متداول بدون محدودیت قابل استفاده است.
معایب نیوپایپ:
تحمل فشار کمی کمتر: هر چند نیوپایپ تمام نیازهای فشاری ساختمان‌های معمول را برآورده می‌کند، اما در مقایسه با سوپرپایپ حاشیه اطمینان کمتری دارد. حداکثر فشار کاری مطمئن آن ۱۰ بار (در دمای ۹۰ درجه) است
که برای اکثر کاربردها کافی است، ولی در شرایط خاص که فشار بالاتر رود (مثلاً اشتباه در تنظیم پمپ‌ها یا افزایش ناگهانی فشار) زودتر به حد آستانه نزدیک می‌شود. البته این یک ضعف بحرانی محسوب نمی‌شود چون همچنان در چارچوب استاندارد است، اما به هر حال نقطه‌ای است که نسبت به رقیب، نیوپایپ در آن اندکی عقب‌تر است.
روش نصب سنتی‌تر و زمان‌برتر: همان‌طور که در بخش نحوه نصب توضیح داده شد، نیوپایپ هنوز نیازمند انجام مرحله کالیبره کردن سر لوله پیش از پرس است و این کار مستلزم صرف وقت و دقت است. هر اتصال پرسی نیوپایپ شامل چند مرحله (برش، کالیبره، پرس) است که در مجموع وقتی تعداد اتصالات زیاد باشد، زمان اجرای پروژه را افزایش می‌دهد. در حالی که سوپرپایپ با حذف کالیبراسیون، این فرایند را تسهیل کرده است
. بنابراین سرعت نصب نیوپایپ اندکی کمتر است و نیاز به مهارت اجرای دقیق‌تری دارد تا خطا رخ ندهد. البته با ابزار مناسب و نیروی کار ماهر، این تفاوت چندان چشمگیر نخواهد بود، ولی برای پیمانکارانی که سرعت اولویت است قابل توجه است.
عدم ارائه سایزهای خیلی بزرگ: حداکثر سایز تولیدی نیوپایپ ۶۳ میلی‌متر است
. اگر پروژه‌ای به لوله با قطر بزرگ‌تر نیاز داشته باشد، ناچارید از برند دیگری (مثلاً سوپرپایپ یا لوله‌های فلزی/پلی‌اتیلن) برای آن بخش استفاده کنید. این موضوع شاید به‌ندرت پیش بیاید، اما برای تکمیل مقایسه ذکر آن مهم است. در مقابل سوپرپایپ تا سایز ۱۱۰ را پوشش می‌دهد و می‌توان یک پروژه بزرگ را یکپارچه با همان سیستم اجرا کرد. بنابراین می‌توان گفت دامنه کاربرد نیوپایپ کمی محدودتر است و برای پروژه‌های بسیار بزرگ باید ترکیب سیستم‌ها را در نظر گرفت.
فناوری کمتر به‌روز: نیوپایپ توسط یک شرکت ایرانی با تکنولوژی داخلی تولید می‌شود. هرچند کیفیت آن بالاست، اما نوآوری خاصی در سال‌های اخیر در سیستم آن ارائه نشده است. در مقابل، سوپرپایپ با پشتوانه شرکت خارجی دائماً در حال ارتقاء فناوری است. برای مثال ویژگی RTS در سوپرپایپ یک نوآوری جدید است که نیوپایپ فاقد آن است. البته ممکن است در آینده نیوپایپ نیز نسل‌های تازه‌ای با بهبود فرآیند نصب یا مواد جدید عرضه کند، اما در حال حاضر مزیت تکنولوژی روز در سمت سوپرپایپ است.
با جمع‌بندی موارد فوق، ملاحظه می‌شود که مزایای نیوپایپ عمدتاً در زمینه اقتصادی و سادگی کاربرد است، در حالی که معایب آن بیشتر مربوط به برخی محدودیت‌های فنی قابل چشم‌پوشی است. برای بسیاری از پروژه‌های استاندارد ساختمانی، نیوپایپ یک انتخاب بهینه محسوب می‌شود که ترکیب مناسبی از کیفیت و قیمت را فراهم می‌آورد.
جدول مقایسه ویژگی‌های فنی
ویژگی فنی سوپرپایپ نیوپایپ
ساختار لوله پنج‌لایه (PEX-AL-PEX) – یک لایه پلی‌اتیلن شبکه‌ای، چسب، آلومینیوم، چسب، پلی‌اتیلن شبکه‌ای (تحت لیسانس آلمان) پنج‌لایه (PEX-AL-PEX) – یک لایه پلی‌اتیلن شبکه‌ای، چسب، آلومینیوم، چسب، پلی‌اتیلن شبکه‌ای (تولید ایران)
جنس پلیمر پلی‌اتیلن شبکه‌ای PEX-a/PEX-c (با فناوری روز اروپا) پلی‌اتیلن شبکه‌ای PEX-b (تکنولوژی متداول)
حداکثر فشار کاری 10 بار در 95°C به مدت 50 سال – (توان تحمل تا 20 بار در دماهای پایین‌تر) 10 بار در 90°C به مدت 50 سال – (طبق استاندارد طراحی)
حداکثر دمای کاری 95°C (لحظه‌ای تا 100°C) 90°C (لحظه‌ای تا 100°C)
نفوذ اکسیژن 0% – کاملاً نفوذناپذیر (به واسطه لایه آلومینیوم) 0% – کاملاً نفوذناپذیر (به واسطه لایه آلومینیوم)
انبساط طولی بسیار ناچیز (ضریب حدود 0.026 mm/m°C – نزدیک به فلز) بسیار ناچیز (مشابه سوپرپایپ – اختلاف قابل توجهی ندارد)
قطرهای موجود سایزهای 16، 20، 25، 32 (تولید داخل)؛ سایز 40، 50، 63، 75، 90، 110 (وارداتی) سایزهای 16، 20، 25، 32، 40، 50، 63 (تولید داخل)
روش‌های اتصال اتصالات پرسی نسل جدید (بدون نیاز به کالیبراسیون)؛ اتصالات پرسی معمولی؛ اتصالات کوپلی محدود (اغلب استفاده نمی‌شود) اتصالات پرسی استاندارد (نیازمند کالیبراسیون لوله)؛ اتصالات کوپلی (مهره ماسوره‌ای) برای همه سایزها موجود
کد رنگ شناسایی دارد (هر سایز لوله رنگ مشخص، حلقه پرس رنگ مشابه) ندارد (همه لوله‌ها معمولاً سفید با نوار آبی/قرمز نشان‌دهنده کاربرد)
نیاز به کالیبراسیون خیر (در سیستم +2 حذف شده است) بله (برای آماده‌سازی لوله پیش از پرس ضروری است)
تجهیزات مورد نیاز قیچی، دستگاه پرس + فک رنگی مخصوص؛ (عدم نیاز به کالیبر) قیچی، کالیبراتور، دستگاه پرس + فک متناسب سایز؛ (یا آچار برای اتصالات کوپلی)
ساخت کشور ایران (تحت لیسانس و مواد اولیه خارجی) ایران (تحت نظارت گیتی‌پسند، مواد اولیه عمدتاً داخلی)
جدول مقایسه هزینه‌ها
مورد مقایسه سوپرپایپ نیوپایپ
قیمت لوله (هر متر) بالاتر – حدود ۱۰٪ تا ۳۰٪ گران‌تر از نیوپایپ (بسته به سایز) پایین‌تر – اقتصادی‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر
قیمت اتصالات پرسی بالاتر – به دلیل طراحی و ساخت تحت لیسانس، قیمت واحد بالاتر پایین‌تر – با حفظ کیفیت در محدوده مناسب‌تر
قیمت اتصالات کوپلی معمولاً ارائه نمی‌شود یا بسیار محدود (تشویق به استفاده از پرس) پایین‌تر – انواع کوپلی موجود و ارزان‌تر نسبت به پرسی
هزینه ابزار نصب نیاز به دستگاه پرس (مشترک بین هر دو) – هزینه ابزار سرشکن در پروژه‌های بزرگ ناچیز است نیاز به دستگاه پرس (یا استفاده از کوپلینگ به جای آن) – امکان اجرای محدود بدون پرس
سرعت اجرا بالا – به دلیل حذف کالیبراسیون و سیستم پیشرفته، زمان نصب کمتر متوسط – مراحل نصب سنتی (کالیبره + پرس) زمان‌برتر است
هزینه دستمزد اجرا کمی کمتر – به علت سرعت بالاتر، اجرت لوله‌کشی می‌تواند کاهش یابد کمی بیشتر – به علت وقت‌گیرتر بودن، اجرت ممکن است بالاتر محاسبه شود
هزینه نگهداری/تعمیر بسیار کم – احتمال خرابی پایین، نیاز به تعویض نادر بسیار کم – احتمال خرابی پایین، نیاز به تعویض نادر
ارزش خرید (کیفیت به قیمت) خوب – کیفیت عالی اما قیمت بالا (برای پروژه‌های با بودجه کافی مناسب است) بسیار خوب – کیفیت عالی در کنار قیمت مناسب (گزینه اقتصادی)
جدول مقایسه کاربردها و موارد استفاده
زمینه کاربرد سوپرپایپ نیوپایپ
شبکه آب سرد خانگی/ساختمان بله – کاملاً مناسب (بدون محدودیت) بله – کاملاً مناسب (بدون محدودیت)
شبکه آب گرم مصرفی بله – کاملاً مناسب تا 95°C بله – کاملاً مناسب تا 90°C
سیستم گرمایش شوفاژ و رادیاتور بله – مناسب (تحمل فشار و دمای بالا در مدار بسته) بله – مناسب (تحمل فشار و دمای استاندارد شوفاژ)
سیستم گرمایش از کف بله – بسیار مناسب (انعطاف بالا و دوام طولانی) بله – بسیار مناسب (انعطاف بالا و دوام طولانی)
سیستم‌های سرمایش از کف بله – مناسب (مقاوم در برابر دمای پایین و بدون نشتی) بله – مناسب (مقاوم در برابر دمای پایین و بدون نشتی)
صنعتی (سیالات با فشار بالا) نسبتاً بله – تا فشار 20 بار (در دمای پایین) قابل استفاده است محدود – حداکثر 10 بار کاری؛ برای فشارهای بالاتر مناسب نیست
ساختمان‌های بلند (رایزر اصلی بزرگ) بله – تا قطر 110 میلی‌متر برای رایزرها و رایزر آتش‌نشانی خیر – حداکثر قطر 63 میلی‌متر؛ برای رایزرهای بزرگ کافی نیست
تأسیسات تهویه مطبوع (چیلر/بویلر) بله – مناسب برای لوله‌کشی آب سرد/گرم چیلر و بویلر (با توجه به تحمل فشار/دما) بله – مناسب برای لوله‌کشی چیلر و بویلر در محدوده استاندارد
شبکه گاز خانگی خیر – (در ایران تایید نشده؛ معمولاً لوله فلزی یا پلی‌اتیلن مخصوص گاز استفاده می‌شود) خیر – (برای گاز شهری مجاز نیست)
بازسازی و تعمیرات جزئی محدود – نیاز به پرس؛ اتصالات کوپلی کمیاب بله – امکان استفاده از اتصالات کوپلی برای سهولت کار
خلاصه و جمع‌بندی
لوله‌ها و اتصالات پنج‌لایه سوپرپایپ و نیوپایپ هر دو از بهترین گزینه‌های موجود برای سیستم‌های لوله‌کشی آب سرد و گرم و گرمایشی در ساختمان‌ها هستند. شباهت‌های زیادی بین این دو وجود دارد: هر دو ساختار پنج‌لایه (پلیمر/فلز) با کیفیت ساخت بالا دارند، در برابر خوردگی و رسوب مقاوم‌اند، نفوذ اکسیژن را به صفر می‌رسانند و طول عمری فراتر از چند دهه ارائه می‌کنند. با انتخاب هر دوی این برندها، می‌توان تا سالیان طولانی از عملکرد مطمئن سیستم لوله‌کشی بهره‌مند شد و دغدغه‌ای بابت نشت، زنگ‌زدگی یا افت کیفیت آب نداشت.
با این حال، هنگام مقایسه دقیق سوپرپایپ و نیوپایپ، چند تفاوت کلیدی نمایان می‌شود که می‌تواند در تصمیم‌گیری موثر باشد: نخست اینکه سوپرپایپ از نظر تحمل فشار برتری نسبی دارد و فناوری‌های نصب پیشرفته‌تری را به کار گرفته است؛ در نتیجه اجرای آن سریع‌تر و با ریسک خطای کمتر انجام می‌شود. همچنین سوپرپایپ بازه سایزی گسترده‌تری (تا 110 میلی‌متر) دارد که استفاده از آن را در پروژه‌های بزرگ‌تر امکان‌پذیر می‌سازد. در مقابل، نیوپایپ دارای مزیت اقتصادی است – با هزینه کمتر می‌توان سیستم لوله‌کشی با کیفیتی را پیاده‌سازی کرد. نیوپایپ روش‌های اتصال سنتی و امتحان پس‌داده را ارائه می‌دهد که هر چند ممکن است زمان اجرا را کمی افزایش دهد، اما برای اکثر کاربردها کاملاً جوابگو است. نیوپایپ تقریباً تمام نیازهای تأسیساتی ساختمان‌های متداول را پوشش می‌دهد و به دلیل تولید انبوه و توزیع گسترده، به‌راحتی در دسترس بوده و قطعات یدکی آن موجود است.
در یک جمع‌بندی کوتاه می‌توان گفت: اگر به دنبال حداکثر کیفیت فنی، نوآوری و حاشیه اطمینان بالاتر هستید و بودجه محدودیتی ندارد، سوپرپایپ انتخاب ممتاز شما خواهد بود
. از سوی دیگر، اگر می‌خواهید با حفظ کیفیت و استاندارد، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنید و یک سیستم آزموده‌شده و قابل اعتماد داشته باشید، نیوپایپ گزینه بهتری است
. در عمل هر دو برند آنقدر کارآمدند که نمی‌توان یکی را مطلقاً برتر دانست – شرایط پروژه، اولویت‌ها و بودجه شما تعیین می‌کند کدامیک «مناسب‌تر» است. بسیاری از پیمانکاران باتجربه معتقدند شباهت‌های سوپرپایپ و نیوپایپ بیش از تفاوت‌هایشان است و هر دو به خوبی نیازهای تأسیساتی را برآورده می‌کنند
