مقایسه محصولات برند های تولید کننده بست لوله
مقدمه:
مقایسه محصولات برند های تولید کننده بست لوله: در صنعت لوله‌کشی، بست‌های لوله‌های پلیمری نقشی حیاتی در پایدارسازی و ایمن‌سازی خطوط لوله دارند. این قطعات کوچک اما مهم، با مرتب‌سازی مسیر لوله‌ها و محکم نگه داشتن آنها بر روی سازه، از لرزش‌ها و جابجایی‌های ناخواسته جلوگیری می‌کنند.
استفاده از بست مناسب نه تنها از افتادگی یا شکست لوله‌های پلاستیکی و پلیمر جلوگیری می‌کند، بلکه مانع آسیب‌های ناشی از تنش و ارتعاش به شبکه لوله‌کشی می‌شود. بست‌ها همچنین با ایجاد فاصله بین لوله و سطح فلزی پایه، از خوردگی و زنگ‌زدگی لوله‌ها جلوگیری کرده و در صورت بروز مشکل، تعمیر و تعویض لوله را ساده‌تر می‌سازند.
به دلیل اهمیت همین عملکردها، انتخاب بست مناسب برای لوله‌های پلیمری – که خود به دلیل ماهیت موادشان نیازمند حمایت ویژه هستند – بسیار حائز اهمیت است. در این مقاله به‌صورت تخصصی به مقایسه بست‌های لوله پلیمری چند برند مطرح نظیر سوپرفیکس، پروفیکس، پلیران، NTS، بستیران، رایان، ایده‌آل، وینتر، GSP و SGP (گیتی‌کالا) می‌پردازیم. این مقایسه از نظر جنس مواد سازنده، مقاومت در برابر خوردگی، وزن، استانداردها، قیمت و سایر ویژگی‌های کلیدی هر برند خواهد بود تا مهندسان و متخصصان بتوانند بسته به نیاز پروژه، بهترین انتخاب را انجام دهند.
معرفی برندهای مورد بررسی:
سوپرفیکس (Superfix): سوپرفیکس نام تجاری مجموعه‌ای از بست‌ها و ساپورت‌های شرکت سوپرپایپ است.
این برند به نوآوری در سیستم‌های نصب تأسیسات مشهور بوده و بست‌های روکش‌داری از جنس فولاد با آستر لاستیکی EPDM تولید می‌کند.
وجود واشرهای لاستیکی EPDM در بست‌های سوپرفیکس باعث جذب ارتعاشات لوله و جلوگیری از انتقال صدا می‌شود.
بست‌های سوپرفیکس در سایزهای مختلف (۱۶ تا ۲۰۰ میلی‌متر) عرضه می‌شوند.
این بست‌ها برای نصب لوله‌های فلزی، پلیمری و کامپوزیتی در سیستم‌های آب‌رسانی، سرمایشی و فاضلاب کاربرد دارند و با پوشش گالوانیزه یا کرومات (در سری اکسترا) در برابر خوردگی مقاوم شده‌اند.
سوپرفیکس به دلیل کیفیت ساخت بالا و طراحی مدولار، یکی از برندهای پرطرفدار در پروژه‌های تأسیساتی پیشرفته است.
پروفیکس (Profix):
پروفیکس یک تولیدکننده ایرانی بست و ساپورت‌های تأسیساتی مدولار است که محصولات آن را می‌توان رقیب جدی سوپرفیکس دانست.
به‌گفته شرکت سازنده، پروفیکس M از نظر طراحی شبیه سوپرفیکس M بوده اما تفاوت‌هایی دارد که شامل جنس ورق مستحکم‌تر، لبه‌های صاف‌شده برای ایمنی بیشتر حین نصب، و مهم‌تر از همه قیمت پایین‌تر است. ورق فولادی به‌کاررفته در بست‌ها و پروفیل‌های پروفیکس از نوع ST37-2 با ضخامت ۱٫۵ یا ۲ میلی‌متر است و حذف لبه‌های تیز موجب سهولت و ایمنی در نصب شده است.
شرکت پروفیکس تأکید دارد به دلیل تولید داخل، قیمت تمام‌شده محصولات آن بسیار رقابتی بوده و نسبت به بست‌های سوپرفیکس کمتر است. بست‌های پروفیکس نیز دارای روکش محافظ (احتمالاً گالوانیزه) و لاستیک عایق هستند و در انواع یک‌طرفه، دوپیچ، رگلاژی و… عرضه می‌شوند که نیازهای مختلف نصب را پوشش می‌دهند.
پلیران (Poliran):
شرکت پلیران اتصال به عنوان تولیدکننده پیشتاز لوله و اتصالات پلیمری، در زمینه بست لوله (به‌ویژه برای سیستم‌های فاضلابی پوش‌فیت و سایلنت) نیز محصولات شاخصی دارد. بست‌های پلیران معمولاً بخشی از سیستم‌های لوله‌کشی این شرکت (مثلاً پوش‌فیت) بوده و با طراحی خاص خود، نصب ایمن لوله‌های پلیمری را تضمین می‌کنند.
یک تفاوت مهم بست‌های پلیران با سایرین، جنس آنها از فولاد زنگ‌نزن با روکش پلیمری است. طبق کاتالوگ پلیران، تمامی بست‌های این سیستم از استنلس‌استیل با پوشش پلیمر ساخته شده‌اند و در قطر ۴۰ تا ۱۶۰ میلی‌متر موجودند. استفاده از استیل ضدزنگ موجب مقاومت عالی در برابر خوردگی حتی در محیط‌های مرطوب و خورنده شده است. همچنین پلیران برای ارزیابی عملکرد بست‌های خود در کاهش صدا و لرزش، آنها را در آزمایشگاه‌های معتبر بین‌المللی (نظیر مؤسسه فراؤنهوفر) تحت آزمون قرار داده است.
—
نتایج این آزمون‌ها مطابق با استاندارد DIN EN ISO بوده و کارایی بست‌های پلیران (معروف به سری RC) را در کاهش انتقال صوت و ارتعاش تأیید کرده است.
به طور خلاصه، بست پلیران انتخابی ایدئال برای سیستم‌های لوله‌کشی پلیمری حساس به صدا و لرزش (مانند لوله‌های سایلنت فاضلابی) محسوب می‌شود. البته به دلیل استفاده از متریال مرغوب (استیل و پلیمر خاص)، قیمت این بست‌ها بالاتر از انواع معمولی فولادی است.
ان‌تی‌اس (NTS):
شرکت نارین‌تکتاز صنعت با برند NTS یکی از تولیدکنندگان قدیمی ایرانی در زمینه بست لوله است. این شرکت از دهه ۱۳۸۰ به طور تخصصی انواع بست‌های سقفی، دیواری و رگلاژی را با روکش PVC یا لاستیکی تولید کرده است.
بست‌های روکش‌دار NTS از بدنه آهنی آبکاری‌شده (فولاد گالوانیزه) و روکش لاستیکی شیاردار از جنس EPDM ساخته می‌شوند. لاستیک EPDM درون این بست‌ها ارتعاشات ناشی از جریان سیال را تا حد زیادی جذب کرده و کیفیت و دوام سیستم لوله‌کشی را ارتقا می‌دهد. بست‌های NTS در سایزهای ۴۰ تا ۱۶۰ میلی‌متر و مدل‌های متنوع (سقفی، دیواری، رگلاژی، دنباله‌دار بلند/کوتاه) عرضه می‌شوند.
—
ویژگی متمایز دیگر، طراحی مهره جوشی مخصوص (کومبو) در بدنه بست است که اتصال محکم به پیچ‌های متری M8 و M10 را بدون نیاز به مهره جداگانه امکان‌پذیر می‌کند. این مهره جوش‌خورده مقاومت بسیار بالایی دارد؛ به‌طوری‌که حتی در سخت‌ترین شرایط، از بدنه بست جدا نمی‌شود. همچنین برای بستن پیچ‌ها از واشر لاستیکی خاص استفاده شده و فرآیند گالوانیزه‌کردن قطعات با پوشش ضخیم انجام گرفته است که مقاومت خوردگی بست را افزایش می‌دهد.
مجموع این ابتکارات باعث شده بست‌های NTS به کیفیت مناسب و قیمت مقرون‌به‌صرفه شناخته شوند. در واقع NTS ابتدا تولیدکننده سفارشی بست برای پلیران بوده و بعدها محصولات خود را مستقل به بازار عرضه کرده است، بنابراین از نظر سطح کیفیت قابل مقایسه با برندهای برتر داخلی است.
بستیران (Bastiran):
شرکت بستیران از سال ۱۳۶۹ به عنوان اولین تولیدکننده تخصصی انواع بست و ساپورت لوله در ایران تأسیس شده است. این شرکت با بیش از ۳۰ سال سابقه، اکنون بیش از ۴۰۰ نوع بست و نگهدارنده را برای کاربردهای سبک و سنگین تولید می‌کند.
تنوع مواد اولیه در محصولات بستیران کم‌نظیر است؛ از فولاد آهنی، مسی، آلومینیومی گرفته تا استنلس‌استیل و آلیاژهای ویژه، همراه با انواع پدهای پلی‌اتیلنی، روکش PVC، نئوپرن و پوشش‌های عایق حرارتی/الکتریکی بر روی بست‌ها.
بدین ترتیب، بستیران قادر به تأمین نیاز صنایع مختلف است. محدوده ابعاد محصولات از قطر ۶ میلی‌متر تا ۳۰۰۰ میلی‌متر را در بر می‌گیرد که کاربرد آنها را در تأسیسات ساختمانی تا صنایع سنگین پتروشیمی و نیروگاهی ممکن ساخته است.
———————————————————————————————————————————————-
برای مثال، بست‌های تاسیساتی معمولی بستیران از ورق فولادی گالوانیزه با لایه لاستیکی ساخته می‌شوند که برای لوله‌های پلیمری آب و فاضلاب مناسب‌اند. از سوی دیگر، برای پروژه‌های صنعتی بزرگ، بستیران انواع بست‌های آلیاژی مقاوم به حرارت، بست‌های U شکل (کرپی)، نگهدارنده‌های کابل و … را ارائه می‌دهد. همکاری با شرکت‌های خارجی و حضور در پروژه‌های ملی (نظیر پروژه‌های پارس جنوبی) موجب شده کیفیت محصولات بستیران مطابق استانداردهای بین‌المللی ارتقاء یابد
به طور کلی، بستیران نماد تجربه و تنوع در عرصه بست و ساپورت لوله در ایران است. قیمت محصولات بسته به نوع و جنس، متغیر بوده و معمولاً در محدوده متوسط بازار قرار دارد (بست‌های معمولی ساختمانی قیمت رقابتی، و بست‌های خاص صنعتی قیمت بالاتر).
رایان (Rayan): رایان از تولیدکنندگان جدیدتر حوزه بست و ساپورت تاسیسات ساختمانی است که در سال‌های اخیر با ارائه بست‌های روکش‌دار موسوم به Silent (سایلنت) نام خود را مطرح کرده است.
بست‌های روکش‌دار رایان با طراحی نوآورانه و لاستیک مخصوص، جلوی انتقال لرزش سیال به سازه را گرفته و صدای جریان را به شکل محسوسی کاهش می‌دهند.
این ویژگی در تاسیسات آب‌رسانی و به‌ویژه لوله‌های فاضلاب ساختمان که زیر سقف نصب می‌شوند، حائز اهمیت است و بست رایان امکان تنظیم شیب مناسب لوله‌های افقی را نیز فراهم می‌کند.
جنس بدنه بست‌های رایان از فولاد آبکاری‌شده (گالوانیزه الکتریکی) و پیچ و مهره‌های آن طبق استانداردهای DIN 933 و DIN 939 گالوانیزه شده هستند
رایان نیز مانند NTS از مهره آویز ترکیبی M8/M10 در بست‌های خود بهره می‌برد که نصب را ساده می‌کند.
نکته متمایز در بست رایان، جنس لاستیک روکش آن از NBR (نیتریل) است.
NBR مقاومت بالاتری در برابر گازهای خورنده فاضلاب (مانند H₂S) نسبت به لاستیک‌های معمول (EPDM) دارد، لذا انتخاب این ماده نشان‌دهنده توجه رایان به دوام در محیط‌های فاضلابی است.
——————————————————————————————————————————————————————————————————————————————
بست‌های رایان در انواع آویز (رگلاژی)، دیواری (رایزری) و … و سایزهای رایج ۱۶ تا ۱۶۰ میلی‌متر تولید می‌شوند. این برند تلاش دارد با حفظ کیفیت و واقعی کردن قیمت‌ها به نفع مصرف‌کننده نهایی سهم بازار کسب کند.
بر همین اساس، قیمت بست‌های رایان در مقایسه با برندهای قدیمی‌تر مناسب و رقابتی تعیین شده است. در پروژه‌هایی که کاهش صدا و لرزش لوله اهمیت ویژه دارد (مانند آپارتمان‌های مسکونی)، بست رایان یک گزینه مدرن و کارآمد محسوب می‌شود.
ایده‌آل (Ideal Bast):
ایده‌آل‌بست یک برند ایرانی دیگر در زمینه تولید بست‌های تأسیساتی است که طیف متنوعی از نگهدارنده‌های لوله را عرضه می‌کند.
این شرکت انواع بست‌های استاندارد مورد نیاز در تأسیسات مکانیکی ساختمان را تحت برند ایده‌آل تولید می‌نماید؛ از جمله بست‌های اسپریکلر (ویژه سیستم‌های اطفاء حریق)، بست‌های پایه‌دار (دیواری دوطرفه ثابت)، بست‌های قابل تنظیم (رگلاژی آویز)، بست‌های دنباله‌دار جوشی (تی شکل) و سایر اتصالات نگهدارنده. محصولات ایده‌آل‌بست عمدتاً از ورق فولادی مقاوم ساخته شده و دارای آبکاری گالوانیزه برای مقاومت در برابر خوردگی هستند. روکش لاستیکی نیز برای مهار ارتعاش و جلوگیری از آسیب به لوله در بیشتر مدل‌ها تعبیه شده است. تمرکز این برند بر ارائه کیفیت قابل قبول با قیمت اقتصادی است؛ به طوری که در بازار از بست‌های ایده‌آل به عنوان گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه یاد می‌شود. به عنوان نمونه، بست‌های دنباله‌دار گالوانیزه ایده‌آل‌بست معمولاً قیمت پایین‌تری نسبت به نمونه‌های وارداتی مشابه دارند.
—
هر چند ممکن است کیفیت ساخت آنها به پای سوپرفیکس نرسد، اما برای اکثر کاربردهای تأسیسات ساختمانی کافی و رضایت‌بخش هستند. نقطه قوت دیگر ایده‌آل، پوشش دادن نیازهای مختلف در یک مجموعه است؛ خریدار می‌تواند تمام بست‌های مورد نیاز پروژه (از نگهدارنده‌های لوله آب تا بست‌های آتش‌نشانی) را یکجا از این برند تهیه کند. در مجموع، ایده‌آل‌بست با رویکرد «کیفیت مناسب، قیمت ایده‌آل» وارد رقابت شده و برای پروژه‌های متوسط گزینه مطلوبی به شمار می‌رود.
وینتر (Winter):
وینتر برندی است که توسط یکی از تولیدکنندگان داخلی (پیشروسازه تأسیسات فرتاک) عرضه می‌شود. این برند بر ساخت انواع بست‌های فلزی گالوانیزه با کاربرد وسیع تمرکز دارد. محصولات وینتر شامل بست‌های پایه‌دار، بست‌های قابل تنظیم (رگلاژی)، بست‌های ویژه اسپرینکلر (معروف به بست گلابی شکل)، بست‌های دنباله‌دار تی (برای جوش به سازه) و سایر اتصالات حمایتی لوله می‌شود. جنس بست‌های وینتر عموماً فولادی با آبکاری روی (Zn) است و برای لوله‌های پلیمری و فلزی در تاسیسات ساختمان مناسب هستند. برخی فروشندگان، وینتر را تحت عنوان وینتر سیکا نیز معرفی کرده‌اند.
—-
که احتمالاً به سری یا کد خاصی از محصولات اشاره دارد. کیفیت بست‌های وینتر در حد استانداردهای رایج بوده و در پروژه‌های متعدد مسکونی و تجاری استفاده شده است. این برند توانسته با قیمت‌دهی رقابتی، نظر مجریان تأسیسات را جلب کند. به عنوان مثال، قیمت بست‌های آویز وینتر اندکی کمتر از برندهای معتبری چون بستیران است، در حالی که کارکرد مشابهی ارائه می‌دهند. اگرچه مستندات کمتری درباره آزمون‌های فنی وینتر در دسترس است، اما حضور این برند در بازار نشان‌دهنده اعتماد مصرف‌کنندگان به کیفیت آن است. در یک جمع‌بندی کوتاه، وینتر یک برند رو به رشد داخلی است که سبد کاملی از بست‌های تاسیساتی را با کیفیت مناسب و قیمت مقرون‌به‌صرفه ارائه می‌دهد.
جی‌اس‌پی (GSP):
جی‌اس‌پی از دیگر برندهای ایرانی تولیدکننده بست‌های روکش‌دار محسوب می‌شود که اخیراً مورد توجه قرار گرفته است. این شرکت تخصص خود را تولید انواع بست‌های فلزی روکش‌دار (احتمالاً با لاستیک EPDM) اعلام کرده است. بست‌های GSP از نظر طراحی و کاربرد مشابه سایر بست‌های روکش‌دار موجود در بازار (نظیر NTS یا رایان) هستند. بدنه فولادی گالوانیزه، لایه داخلی لاستیکی برای عایق کردن لوله، و مکانیزم پیچ و مهره استاندارد از مشخصات این برند است. GSP انواع مختلف بست اعم از آویز، دیواری و حتی بست‌های مخصوص اسپرینکلر (گلابی) را تولید می‌کند.
بر اساس اطلاعات فروشگاهی، این برند توانسته لیست کاملی از سایزها را پوشش دهد (از سایزهای کوچک ۱/۲ اینچ تا سایزهای بزرگ ۶ اینچ و حتی بیشتر). کیفیت پوشش گالوانیزه و روکش لاستیکی GSP در حد مطلوب گزارش شده و محصولات آن برای استفاده در سیستم‌های آب و فاضلاب ساختمان توصیه می‌شود. از نظر قیمتی، GSP در رده محصولات اقتصادی قرار می‌گیرد و با ارائه تخفیف‌های قابل توجه توسط توزیع‌کنندگان همراه است.
—
هدف GSP این است که با حفظ کیفیت و کاهش هزینه نسبت به رقبا، سهم بیشتری از بازار کسب کند. به طور کلی، اگر به دنبال بست روکش‌دار با کارایی استاندارد و قیمت مناسب هستید، GSP می‌تواند یکی از گزینه‌های شما باشد.
اس‌جی‌پی (SGP) – گیتی‌کالا:
گیتی‌کالا یکی از زیرمجموعه‌های گروه گیتی‌پسند (تولیدکننده نیوپایپ و …) است که علاوه بر فروش تاسیسات، خود به عرضه بست و ساپورت نیز پرداخته است. بست‌های عرضه‌شده توسط گیتی‌کالا با کد SGP شناخته می‌شوند. به عنوان نمونه، بست رایزر لوله پایه‌دار گالوانیزه این شرکت برای مهار لوله‌های ایستاده (رایزر) به کار می‌رود. جنس این بست از ورق فولادی با آبکاری گالوانیزه بوده و برای محافظت از لوله‌های پلیمری در برابر آسیب طراحی شده است.
در واقع این بست‌ها با ایجاد تکیه‌گاه مطمئن، مانع وارد شدن تنش و صدمه به لوله پلاستیکی می‌شوند. کاربرد بست‌های گیتی‌کالا منحصر به لوله‌های پلیمری نیست و انواع لوله‌های فلزی مانند لوله‌های گالوانیزه یا حتی لوله‌های فلکسیبل را نیز شامل می‌شود.
—-
از نظر طراحی، بست‌های SGP شباهت زیادی به محصولات رایج بازار (مانند بستیران) دارند؛ مثلاً بست دوپیچ با مهره جوشی، بست دیواری دوطرفه و بست‌های کرپی در سبد محصولات گیتی‌کالا دیده می‌شود. انتظار می‌رود با پشتوانه برند گیتی‌پسند، این بست‌ها از مواد اولیه باکیفیت و تحت نظارت دقیق تولید شوند. هرچند اطلاعات رسمی درباره آزمون‌های استاندارد SGP در دست نیست، اما سابقه گروه صنعتی گیتی‌پسند نشان می‌دهد که این محصولات احتمالاً استانداردهای لازم را دارا هستند.
قیمت بست‌های SGP نیز کاملاً رقابتی تعیین شده تا همراه با سایر محصولات لوله‌کشی این شرکت (مثل لوله‌های نیوپایپ) در پروژه‌ها استفاده شوند. در مجموع، SGP به عنوان برندی تازه‌نفس اما معتبر، گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که می‌خواهند تمامی اجزای سیستم لوله‌کشی (از لوله تا بست) را از یک مجموعه خوش‌نام تأمین کنند.
پس از معرفی اجمالی برندها، در بخش‌های بعدی به مقایسه تخصصی این بست‌ها از جنبه‌های فنی یادشده می‌پردازیم.
مقایسه تخصصی بست‌ها (جنس مواد، مقاومت خوردگی، وزن و استانداردها):
هر یک از برندهای فوق در طراحی و تولید بست‌های پلیمری رویکرد خاص خود را داشته‌اند، اما از نظر جنس مواد می‌توان شباهت‌ها و تفاوت‌های مهمی را میان آنها برشمرد. اکثر بست‌های لوله پلیمری توسط این برندها از ورق فولادی کربنی (معمولاً معادل فولاد ST37) ساخته می‌شوند که استحکام مکانیکی خوبی برای نگهداشتن لوله دارد.
برای مثال، بست‌های سوپرفیکس و پروفیکس از ورق فولادی ST37-2 ساخته شده‌اند که در سوپرفیکس ضخامت آن بسته به سایز، حدود ۱٫2 تا ۲ میلی‌متر و در پروفیکس ۱٫۵ یا ۲ میلی‌متر گزارش شده است.
—
برندهای NTS، رایان، ایده‌آل، وینتر و GSP نیز به احتمال زیاد از فولاد کربنی با مشخصات مشابه بهره می‌برند؛ زیرا این ماده استاندارد صنعت تاسیسات برای ساخت بست است و ترکیب مناسبی از مقاومت و قیمت ارائه می‌دهد. در این میان، برند پلیران یک استثناء قابل توجه دارد – همان‌طور که اشاره شد، پلیران برای بست‌های سیستم پوش‌فیت خود به جای فولاد معمولی از فولاد ضدزنگ (استنلس استیل 304 یا 316) با پوشش پلیمری استفاده کرده است. استیل ضدزنگ دارای مقاومت کششی و سختی کافی بوده و مهم‌تر از آن در برابر رطوبت و مواد شیمیایی خورنده دچار زنگ‌زدگی نمی‌شود. بنابراین بست استیل گزینه‌ای ایدئال برای محیط‌های مرطوب، خورنده یا در تماس با مواد شیمیایی (مانند سیستم فاضلاب اسیدی) است. البته استیل نسبت به فولاد کربنی گران‌تر و چگال‌تر است که بر قیمت و شاید وزن بست اثر می‌گذارد (چگالی استیل حدود ۸ گرم/سی‌سی است که اندکی بیشتر از فولاد معمولی ۷٫۸۵ است). با این حال، اختلاف وزن به حدی نیست که در نصب محسوس باشد، زیرا حجم فلز در هر بست کوچک است. سایر برندها برای بهبود مقاومت خوردگی فلز، به جای استفاده از استیل گران‌قیمت، پوشش‌های محافظ روی فولاد قرار داده‌اند که در ادامه بحث می‌شود.
از نظر روکش و لایه عایق داخلی
تقریباً تمامی بست‌های مقایسه‌شده (به جز موارد خاص نظیر برخی بست‌های پایه‌دار بدون روکش) دارای یک لایه لاستیکی یا پد پلیمری در سطح داخلی خود هستند. این لایه نقش مهمی در جلوگیری از آسیب به لوله پلیمری و همچنین کاهش لرزش و صدا ایفا می‌کند. ماده معمول برای این لاینر داخلی در بسیاری از برندها EPDM (اتیلن پروپیلن دی‌ان مونومر) است که یک لاستیک مصنوعی مقاوم در برابر آب، حرارت و ازن می‌باشد. سوپرفیکس از لاستیک EPDM در بست‌های خود بهره می‌برد و تصریح کرده که بر خلاف روکش PVC نرم، این لاستیک واکنشی با لوله‌های پلی‌پروپیلن نشان نداده و باعث خوردگی آنها نمی‌شود.
NTS نیز از لاستیک EPDM شیاردار برای مهار بهتر لوله و جذب ارتعاش استفاده می‌کند.
در مقابل، شرکت رایان برای روکش بست‌های خود از لاستیک NBR استفاده کرده است.
NBR (نیتریل) در برابر روغن‌ها و گازها مقاوم‌تر از EPDM است و انتخاب آن توسط رایان احتمالاً به دلیل حضور گازهای خورنده در خطوط فاضلاب بوده است.
—-
هر دو نوع لاستیک عمر طولانی و خواص الاستیک خوبی دارند، با این تفاوت که EPDM در برابر شرایط جوی (نور خورشید، UV) پایدارتر است و NBR در برابر ترکیبات نفتی و گازی. سایر برندها مانند پروفیکس، بستیران، ایده‌آل و … اطلاعات صریحی درباره نوع لاستیک نداده‌اند ولی به طور پیش‌فرض انتظار می‌رود از EPDM یا ترکیبات مشابه بهره ببرند، چرا که این استاندارد صنعت برای بست لوله آب و گرمایش است. برخی بست‌های مخصوص ممکن است پد نئوپرن داشته باشند (همان‌طور که بستیران به نئوپرن اشاره کرده)، اما کارکرد کلی مشابه است: ایجاد عایق بین لوله پلاستیکی و بدنه فلزی بست برای جلوگیری از سایش و لرزش.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم مقایسه فنی، میزان مقاومت در برابر خوردگی هر یک از این بست‌هاست.
خوردگی عمدتاً در بخش فلزی بست اتفاق می‌افتد (بدنه، پیچ و مهره‌ها) و می‌تواند بر اثر رطوبت، مواد شیمیایی یا اختلاف پتانسیل بین بست و لوله رخ دهد. تولیدکنندگان از سه راهبرد اصلی برای ضدخوردگی کردن بست‌ها استفاده کرده‌اند:
۱) ساخت از جنس فولاد زنگ‌نزن
۲) پوشش‌دهی فلز با لایه محافظ (آبکاری)
۳) طراحی خودترمیم‌شونده یا استفاده از روکش پلیمری کامل.
رویکرد اول را پلیران با استیل ضدزنگ اتخاذ کرده که عالی‌ترین مقاومت را ایجاد می‌کند (استیل ۳۱۶ می‌تواند دهه‌ها بدون زنگ‌زدگی باقی بماند).
سایر برندها عمدتاً رویکرد دوم را دارند یعنی آبکاری فلز با روی (گالوانیزاسیون). گالوانیزه کردن، فولاد را در برابر زنگ زدن محافظت می‌کند و عمر سرویس بست را در محیط‌های معمولی به شدت افزایش می‌دهد. برای نمونه، بست‌های سوپرفیکس در دو نوع آبکاری عرضه می‌شوند: سوپرفیکس معمولی (روی گالوانیزه) و سوپرفیکس اکسترا (کرومات یا داکرومات).
پوشش داکرومات (کرومات روی) یک پوشش پیشرفته بر پایه فسفات/کرومات است که مقاومت خوردگی بیشتری نسبت به گالوانیزه سنتی دارد. بنا بر گزارش شرکت سوپرفیکس، بست‌های سری Extra با پوشش داکرومات توانسته‌اند تا ۵۰۰ ساعت تست مه‌نمکی را بدون رسیدن به خوردگی قرمز پشت سر بگذارند و حتی تا ظهور خوردگی سفید نیز مقاومت کنند.
علاوه بر این، این پوشش خاص خاصیت خودترمیمی دارد که در صورت ایجاد خراش‌های سطحی، از گسترش زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند.
چنین عملکردی برای کاربرد در مناطق شرجی یا صنعتی بسیار ارزشمند است. برندهای دیگر نظیر NTS و رایان از گالوانیزه الکتریکی یا گالوانیزه گرم برای پوشش قطعات استفاده کرده‌اند
—
رایان به آبکاری الکتروگالوانیزه اشاره کرده و NTS نیز به «آبکاری گالوانیزه با پوشش بسیار بالا» که احتمالاً نوعی گالوانیزه تقویت‌شده است. بستیران بسته به نوع بست، از پوشش‌های متنوعی بهره می‌برد؛ برای تاسیسات ساختمانی عموماً گالوانیزه و برای کاربردهای ویژه شاید پوشش‌های مقاوم حرارت یا اپوکسی. پروفیکس نیز آبکاری گالوانیزه را به عنوان استاندارد ارائه می‌دهد و با حذف لبه‌های تیز و پوشش کامل، از زنگ زدن نقاط حساس جلوگیری کرده است. در مورد GSP و SGP، منابع تصریح کرده‌اند که آنها نیز بست‌های روکش‌دار گالوانیزه تولید می‌کنند.
به طور خلاصه، در مقام مقایسه:
از نظر مقاومت خوردگی پلیران با متریال استیل و سوپرفیکس اکسترا با پوشش داکرومات بهترین عملکرد را دارند و می‌توانند در محیط‌های بسیار خورنده (مثلاً مناطق ساحلی) به کار روند. پس از آنها، سایر بست‌های گالوانیزه مرغوب (مانند NTS، رایان، بستیران و …) در رتبه بعدی قرار می‌گیرند که برای شرایط عادی ساختمان و تاسیسات کاملاً کافی هستند. گفتنی است لاستیک‌های به‌کاررفته در این بست‌ها نیز معمولاً در برابر شرایط محیطی مقاوم‌اند (EPDM تا 120°C حرارت و ازن را تحمل می‌کند، NBR تا 80°C و در برابر نفت و گاز مقاوم است). بنابراین از لحاظ مقاومت شیمیایی، همه محصولات بررسی‌شده برای استفاده در سیستم‌های لوله‌کشی آب سرد و گرم و فاضلاب ساختمان استاندارد و مناسب هستند. تنها در محیط‌های کاملاً خاص (مثلاً مجاورت اسید قوی یا فضای باز صنعتی شدیداً خورنده) ممکن است نیاز به انتخاب محصول خاص (مثل بست استیل پلیران یا سوپرفیکس اکسترا+) باشد.
وزن و ابعاد:
از آن‌جا که کاربری این بست‌ها بیشتر در پروژه‌های ساختمانی است، سبکی یک مزیت محسوب می‌شود. بست‌های پلیمری عمدتاً قطعات کوچکی هستند و وزن هر کدام بسته به سایز لوله از چند ده گرم تا چند صد گرم متغیر است. اختلاف وزن بین برندهای مختلف به‌طور مستقیم تابع ضخامت ورق و جنس آن‌هاست. برای مثال، بست ۱ اینچ رایان با ورق ۱٫۲ میلی‌متر ساخته می‌شود، در حالی که ممکن است بست معادل در سوپرفیکس یا بستیران از ورق ۱٫۰ یا ۱٫۲۵ میلی‌متری باشد. این تفاوت‌های جرمی آنقدر جزئی‌اند که در عمل تاثیری بر قابلیت نصب یا بار وارد بر سازه ندارند.
تمامی بست‌های فولادی گالوانیزه (چه سوپرفیکس، چه NTS و…) وزن مشابهی در یک سایز مشخص خواهند داشت. تنها موارد متفاوت، بست‌های استیل (کمی سنگین‌تر به دلیل دانسیته بالاتر استیل) و بست‌های کاملاً پلیمری (بسیار سبک‌تر) هستند.
—
لازم به ذکر است که برخی سیستم‌های لوله‌کشی پلیمری از بست‌های پلاستیکی یکپارچه نیز استفاده می‌کنند (مثلاً بست‌های دوبل مخصوص لوله‌های پنج‌لایه یا کلیپس‌های پلی‌پروپیلنی برای لوله‌های PP). برای مثال گیتی‌پسند در سیستم نیوپایپ خود بست‌های خاردار و بست زوج پلاستیکی هم دارد؛
اما این نوع بست‌ها خارج از محدوده مقایسه حاضر هستند، زیرا لیست برندهای ما همه مربوط به بست‌های فلزی (با روکش لاستیکی) است. بنابراین می‌توان گفت وزن در انتخاب بین سوپرفیکس، پروفیکس، NTS، رایان، ایده‌آل، وینتر، GSP و SGP عامل تعیین‌کننده‌ای نیست چون تفاوت چشمگیری ندارند.
همگی به قدر کافی سبک هستند که نصاب بتواند به راحتی با یک دست آن را نگه داشته و نصب کند، و در عین حال به اندازه کافی سنگین و مستحکم‌اند که لوله را پایدار نگه دارند. اگر پروژه‌ای نیاز به کاهش حداکثری وزن داشته باشد (مثلاً در سازه‌های فلزی سبک)، شاید استفاده از بست‌های پلیمری خالص یا بست با آلیاژ آلومینیوم (که توسط بستیران قابل تأمین است) مدنظر قرار گیرد، ولی در کاربردهای معمول ساختمانی وزن همه گزینه‌های مورد بحث قابل قبول است.
استانداردها و تاییدیه‌ها:
کیفیت بست‌های لوله را می‌توان بر اساس تطابق با استانداردهای معتبر نیز سنجید. در سطح بین‌المللی، استاندارد مشخصی که مستقیماً به بست لوله‌های تأسیساتی بپردازد موجود نیست، اما الزامات عمومی مانند DIN 4109 (استاندارد آکوستیک ساختمان در آلمان) یا استانداردهای UL/FM (برای بست‌های آتش‌نشانی) مطرح هستند.
همچنین کیفیت مواد و آبکاری باید طبق استانداردهایی چون ASTM B633 (گالوانیزاسیون) یا ISO 9227 (تست مه‌نمک) ارزیابی شود. از بین برندهای مقایسه‌شده، چند مورد در تبلیغات یا مدارک خود به استاندارد اشاره کرده‌اند: رایان ذکر کرده که پیچ و مهره‌هایش مطابق DIN933 و DIN939 هستند؛
—
این استانداردها مربوط به مشخصات پیچ و مهره (ابعاد رزوه و استحکام) است. همچنین پلیران به انجام آزمون‌ها در آزمایشگاه آلمانی (احتمالاً طبق DIN 4109) اشاره داردکه نشان‌دهنده رعایت الزامات عایق‌بندی صوتی است.
سوپرفیکس نیز با اعلام نتایج تست ۵۰۰ ساعته Salt Spray عملاً به استانداردهایی مانند ASTM B117 یا ISO 9227 پایبند بوده است. شرکت بستیران با حضور در پروژه‌های نفت و گاز، قطعاً ملزم به اخذ گواهینامه‌های ISO 9001 (کیفیت) و شاید CE اروپا برای برخی اقلام بوده است (هرچند در متن به آن تصریح نشده). برندهای داخلی دیگر مانند NTS، رایان، ایده‌آل، وینتر، GSP و SGP هرچند نام استاندارد خاصی را ذکر نکرده‌اند، اما محصولاتشان طبق رویه صنعت ساخته می‌شود و با استانداردهای ابعادی رایج (مثلاً سایزینگ بر اساس قطر اسمی لوله‌ها) و استاندارد مواد (ورق ST37، لاستیک با سختی Shore مناسب) همخوانی دارد.
به عنوان مثال، وجود مهره جوشی M8/M10 در اکثر بست‌ها نشان می‌دهد که این شرکت‌ها استاندارد بودن اجزا برای نصب روی ریل‌های تاسیساتی و انکرها را رعایت کرده‌اند.
—
در حوزه حریق، برخی تولیدکنندگان (مثل بستیران، وینتر، ایده‌آل‌بست) بست‌های اسپرینکلر ویژه‌ای ارائه می‌کنند که ممکن است موفق به اخذ تاییدیه‌های UL یا FM نشده باشند ولی بر اساس تجربه عملی در پروژه‌ها تأیید شده‌اند. در مجموع، اگر انطباق با استاندارد بین‌المللی مشخصی برای شما حیاتی است (مثلاً پروژه تحت نظارت شرکت خارجی)، در حال حاضر سوپرفیکس و پلیران مطمئن‌ترین انتخاب‌ها به نظر می‌رسند چون مستندات آزمون و کیفیت آنها موجود است. اما برای مصارف معمول داخلی، تمامی برندهای معتبر ایرانی ذکرشده، استانداردهای پایه کیفی را برآورده می‌کنند و می‌توانند با اطمینان به کار روند.
قیمت:
فاکتور قیمت یکی از تعیین‌کننده‌ترین عوامل در انتخاب تجهیزاتی مانند بست لوله است، چرا که این قطعات عموماً به تعداد زیاد در هر پروژه مصرف می‌شوند.
در بازار ایران، طیف قیمت بست‌های لوله پلیمری از برندهای مختلف کاملاً متنوع است. برندهای وارداتی یا تحت لیسانس خارجی (مثل Hilti, Walraven و… که البته در این مقاله بررسی نشدند) معمولاً گران‌ترین گزینه‌ها هستند. در میان برندهای مورد بحث ما، می‌توان سوپرفیکس و پلیران را در دسته قیمت بالا (Premium) قرار داد.
سوپرفیکس به واسطه کیفیت عالی و نام شناخته‌شده، معمولاً قیمتی بالاتر از رقبا دارد. به طور مشابه، بست استیل پلیران نیز به علت جنس خاص آن از همه گران‌تر است.
برای نمونه، یک بست ۱۱۶ میلی‌متری (۴ اینچ) سوپرفیکس روکش‌دار ممکن است قیمتی تقریباً دو برابر یک بست مشابه تولید داخل داشته باشد. دسته بعدی، برندهای میان‌قیمت یا اقتصادی داخلی هستند: پروفیکس، NTS، بستیران، رایان، ایده‌آل، وینتر، GSP، SGP در این دسته قرار می‌گیرند. پروفیکس صراحتاً اعلام کرده که به دلیل تولیدکننده بودن، پایین‌ترین قیمت بازار را ارائه می‌دهد.
—
و در عمل هم قیمت بست‌های آن حدود ۲۰–۳۰٪ کمتر از سوپرفیکس گزارش شده است. NTS و بستیران به عنوان عرضه‌کنندگان باسابقه، قیمت‌های نسبتاً متعادلی دارند؛ نه به ارزانی محصولات کارگاهی متفرقه و نه به گرانی برندهای لوکس. رایان، ایده‌آل و وینتر که برای افزایش سهم بازار رقابت می‌کنند، غالباً تخفیف‌های خوبی می‌دهند و قیمت‌هایشان در محدوده پایین بازار است.
برای مثال، در لیست قیمت رایان، بست روکش‌دار آویز سایز ۱۶ با قیمت واحد ۱۸۶٬۰۰۰ ریال و سایز ۱۱۰ با قیمت ۴۹۹٬۰۰۰ ریال درج شده است که در مقایسه، کمی ارزان‌تر از محصولات مشابه بستیران است. یا بست گلابی ۴ اینچ GSP حدود ۴۵۳٬۶۰۰ ریال قیمت‌گذاری شده که نزدیک به همین محدوده می‌باشد.
—-
از سوی دیگر، بست‌های خاص مانند سوپرفیکس Extra+ به دلیل پوشش ویژه، کمی گران‌تر از نسخه معمولی سوپرفیکس هستند – اما این افزایش هزینه ممکن است برای پروژه‌های حساس توجیه‌پذیر باشد چون طول عمر و پایداری بیشتری می‌دهد.
در جمع‌بندی می‌توان گفت: اگر حداقل هزینه مدنظر باشد، برندهایی چون پروفیکس، ایده‌آل، وینتر، GSP و SGP گزینه‌های مطلوبی خواهند بود که کیفیت قابل قبول را با قیمت پایین‌تر فراهم می‌کنند. اگر ارزش عملکرد به ازای قیمت مهم باشد، شاید NTS و رایان بهترین توازن را ارائه دهند زیرا هم طراحی به‌روز دارند و هم قیمتشان متوسط است. و اگر کیفیت بدون ملاحظه قیمت هدف باشد، سوپرفیکس Extra یا بست استیل پلیران بالاترین سطح کیفیت فنی را دارند هرچند هزینه بیشتری می‌طلبند.
در جدول زیر، خلاصه‌ای از مقایسه ویژگی‌های فنی کلیدی این برندها ارائه شده است:
جدول مقایسه فنی بین بست‌های برندهای مختلف
| برند | جنس بدنه و روکش | مقاومت خوردگی | استاندارد/تاییدیه مهم | سطح قیمت | ویژگی شاخص |
|---|---|---|---|---|---|
سوپرفیکس | فولاد ST37 با روکش روی یا کرومات + EPDM | بسیار بالا (گالوانیزه؛ سری Extra داکرومات) | تست مه‌نمک ۵۰۰ساعته؛ کیفیت سوئیس | بالا (پریمیوم) | نصب آسان، پیچ اسیر‌شونده، لرزش‌گیر عالی |
پروفیکس | فولاد ST37-2 ضخیم با روکش روی + لاستیک | بالا (گالوانیزه) | – (تطابق با استاندارد متریال) | متوسط به پایین | لبه‌های صاف برای ایمنی؛ قیمت اقتصادی |
پلیران | استیل ضدزنگ 304 با کاور پلیمری + EPDM | بسیار بالا (استیل ضدزنگ) | تست آکوستیک DIN توسط Fraunhofer | بسیار بالا | مقاوم در برابر اسید و حرارت؛ کاملاً ضدزنگ |
NTS | فولاد گالوانیزه (آبکاری ضخیم) + EPDM شیاردار | بالا (گالوانیزه تقویت‌شده) | – (استاندارد داخلی تولید پلیران) | متوسط | مهره جوشی ترکیبی M8/M10؛ لرزش‌گیری با EPDM |
بستیران | فولاد، استیل، آلومینیوم (بنا بر نوع) + پد PE/لاستیک | متغیر (گالوانیزه؛ گزینه‌های استیل/عایق‌دار) | ISO 9001؛ پروژه‌های نفتی (تأیید ضمنی) | متوسط | تنوع بسیار بالا محصولات و متریال |
رایان | فولاد گالوانیزه سرد + NBR | بالا (گالوانیزه) | پیچ/مهره طبق DIN933/939 | متوسط | کاهش صدای سیال (Silent) ؛ لاستیک NBR مقاوم گاز |
ایده‌آل | فولاد گالوانیزه + لاستیک | متوسط به بالا (گالوانیزه) | – | پایین | طیف کامل بست‌های تأسیساتی؛ مقرون‌به‌صرفه |
وینتر | فولاد گالوانیزه + لاستیک (در انواع روکش‌دار) | متوسط به بالا (گالوانیزه) | – | پایین | دارای بست‌های آتش‌نشانی (گلابی) و صنعتی |
GSP | فولاد گالوانیزه + لاستیک | بالا (گالوانیزه) | – | پایین | تولیدکننده تخصصی بست روکش‌دار ؛ سایزبندی گسترده |
SGP (گیتی) | فولاد گالوانیزه + لاستیک | بالا (گالوانیزه) | – | پایین | محصول گروه گیتی‌پسند؛ محافظ لوله‌های پلیمری |
توضیح: سطح قیمت‌ها به صورت نسبی ذکر شده‌اند (پریمیوم = گران‌تر از میانگین بازار؛ متوسط؛ پایین = ارزان‌تر از میانگین). استاندارد/تاییدیه مهم اشاره به برجسته‌ترین استاندارد یا آزمون مرتبط هر برند دارد که در منابع یا کاتالوگ‌ها آمده است.
مزایا و معایب هر برند: در این بخش نقاط قوت و ضعف کلیدی هر یک از برندهای مورد بررسی را مرور می‌کنیم:
سوپرفیکس
مزایا: کیفیت ساخت بسیار بالا و دوام طولانی؛ پوشش گالوانیزه قوی و نسخه Extra با پوشش داکرومات خودترمیم‌شونده (مقاومت عالی در برابر خوردگی)؛ دارای لاستیک EPDM برای حذف صدا و لرزش؛ نصب آسان به دلیل طراحی مهندسی (پیچ و مهره متصل به بدنه، عدم خروج پیچ از بست)؛ تنوع سایز از 16 تا 200mm؛ ارائه سیستم کامل پروفیل و ساپورت مدولار هماهنگ. معایب: قیمت نسبتاً بالا نسبت به رقبا (هزینه سرمایه‌گذاری بیشتر)؛ موجودی ممکن است وابسته به نمایندگی‌های سوپرپایپ باشد؛ در برخی موارد برای پروژه‌های کوچک مقرون‌به‌صرفه نیست.
پروفیکس
مزایا: تولید داخل با قیمت اقتصادی‌تر (حداقل ۲۰٪ ارزان‌تر از سوپرفیکس)؛ استفاده از ورق ضخیم‌تر و استحکام مکانیکی خوب؛ حذف لبه‌های تیز در ساخت برای ایمنی و جلوگیری از زنگ‌زدگی موضعی؛ سازگاری کامل ابعادی با سیستم سوپرفیکس (به‌عنوان جایگزین قابل استفاده است)؛ ارائه خدمات مستقیم توسط تولیدکننده. معایب: سابقه کوتاه‌تر نسبت به سوپرفیکس (اعتبار و آزمون زمان کمتری دارد)؛ تنوع محصولات مدولار ممکن است کمی کمتر از سوپرفیکس باشد؛ نبود تاییدیه‌های بین‌المللی شناخته‌شده (صرفاً استاندارد داخلی).
پلیران
مزایا: جنس استنلس استیل در بست‌های اصلی – بدون نگرانی از زنگ‌زدگی حتی در درازمدت؛ دارای پوشش پلاستیکی برای سازگاری کامل با لوله‌های پلیمری (حذف تماس فلز-پلاستیک)؛ کارایی آکوستیکی تاییدشده در آزمایشگاه‌های معتبر (کاهش انتقال صدا و لرزش)؛ بسیار مستحکم و مناسب برای لوله‌های قطور و سنگین (مانند رایزر فاضلاب)؛ برند خوش‌نام با کیفیت تضمین‌شده. معایب: قیمت بسیار بالا – تنها برای پروژه‌های خاص مقرون‌به‌صرفه است؛ به دلیل استیل بودن، وزن مختصری بیشتر از بست‌های فولادی معمولی؛ موجودی محدودتر در بازار آزاد (عموماً همراه با سیستم پوش‌فیت پلیران عرضه می‌شود).
NTS
مزایا: طراحی‌شده توسط یکی از پیشکسوتان صنعت تأسیسات (سابقه همکاری با پلیران) – کیفیت قابل اعتماد؛ روکش لاستیکی EPDM شیاردار با جذب ارتعاش عالی؛ مهره جوشی M8/M10 یکپارچه با مقاومت بالا (نصب سریع و مطمئن)؛ پوشش گالوانیزه ضخیم، مقاوم در برابر زنگ‌زدگی؛ تنوع مدل‌ها (سقفی، دیواری، رگلاژی، دنباله‌دار) برای کاربردهای مختلف؛ قیمت مناسب در برابر کارایی. معایب: عدم تبلیغ گسترده برند (کمتر شناخته‌شده در میان کارفرمایان نسبت به سوپرفیکس/بستیران)؛ عدم ذکر صریح استاندارد خارجی (تاییدیه‌ها عمدتاً داخلی است)؛ احتمال محدودیت تامین در برخی شهرها (تمرکز تولید در تهران).
بستیران
مزایا: تجربه و سابقه بسیار بالا (تأسیس ۱۳۶۹) – برند جاافتاده و مورد اعتماد نسل‌های مختلف مهندسان؛ بالاترین تنوع محصول (از بست‌های بسیار کوچک تا سایزهای صنعتی بزرگ)؛ توان تولید با متریال‌های مختلف (آهن، استیل، آلومینیوم، مس – متناسب با نیاز)؛ همکاری در پروژه‌های ملی تضمینی بر کیفیت (عملکرد اثبات‌شده در کارهای عملیاتی بزرگ)؛ شبکه توزیع گسترده در کشور؛ قیمت در محدوده قابل قبول (نه خیلی گران، نه خیلی ارزان). معایب: طراحی محصولات سنتی‌تر و کم‌ابتکار نسبت به برندهای جدید (وزن و شکل بهینه نشده به‌اندازه برخی رقبا)؛ تمرکز کمتر بر جزئیات مانند کاهش صدا (مثلاً لاستیک‌های استفاده‌شده ممکن است بهینه‌ترین نوع نباشند)؛ برای تهیه برخی اقلام خاص شاید نیاز به سفارش‌گذاری باشد (زمان تامین طولانی در موارد غیرمعمول).
رایان
مزایا: تکنولوژی به‌روز (محصولات سایلنت) با طراحی منحصر‌به‌فرد جهت حذف صدا و لرزش؛ استفاده از لاستیک NBR مقاوم در برابر گازهای خورنده فاضلاب؛ آبکاری الکتروگالوانیزه تمیز و یکنواخت؛ پیچ و مهره‌های گالوانیزه استاندارد با امکان اتصال آسان؛ مهره آویز دوجانبه برای نصب روی همه ریل‌ها؛ قیمت رقابتی و تخفیف‌های مناسب فروش؛ مناسب برای لوله‌های فاضلاب زیرسقفی و تأسیسات سایلنت ساختمان. معایب: برند نسبتاً جدید – نیاز به زمان برای اثبات دوام در پروژه‌های متعدد؛ اطلاعات فنی محدود در دسترس (بیشتر بازاریابی شده تا مستندسازی فنی کامل)؛ در سایزهای خیلی بزرگ (بالاتر از ۱۶۰mm) احتمالاً محصولی ندارد یا کم‌یاب است.
ایده‌آل‌بست
مزایا: پوشش سبد محصول جامع (تقریباً هر نوع بست و ساپورت مورد نیاز تاسیسات را تولید می‌کند)؛ کیفیت رضایت‌بخش و مطابق استانداردهای پایه؛ قیمت بسیار مناسب و اغلب پایین‌تر از رقبا؛ در دسترس بودن در بازار داخلی؛ ساده و موثر در عملکرد. معایب: عدم وجود وجه تمایز فنی خاص – بیشتر تقلیدی از طرح‌های رایج بازار؛ نبود اطلاعات شفاف در مورد جنس لاستیک یا جزئیات آبکاری (احتمالاً در حد استاندارد معمول است)؛ برای پروژه‌های سطح بالا ممکن است ترجیح داده نشود به دلیل نبود برندینگ قوی یا تاییدیه رسمی.
وینتر
مزایا: تولیدکننده داخلی با طیف متنوع بست‌ها (از آتش‌نشانی تا تأسیسات عادی)؛ کیفیت مناسب با توجه به قیمت؛ تمرکز بر نیازهای نصب تأسیسات (مثلاً ارائه بست گلابی برای اسپرینکلرها که هر برندی ندارد)؛ حمایت از تولید ملی و خدمات پس از فروش قابل پیگیری؛ قیمت پایین و اقتصادی. معایب: نبود سابقه طولانی مطرح در پروژه‌های خیلی بزرگ (بیشتر در پروژه‌های مسکونی و اداری متوسط استفاده شده)؛ اطلاعات محدود در منابع رسمی درباره تست‌های کیفیت؛ ممکن است برخی محصولات آن کپی نمونه‌های بستیران یا خارجی باشد نه طراحی ابتکاری.
GSP
مزایا: تخصص‌یافته در تولید بست‌های روکش‌دار (تمرکز اصلی شرکت همین است)؛ کیفیت ساخت قابل قبول و مطابق نیاز تأسیسات ساختمان؛ موجودی سایز کامل (از لوله ۱/۲ اینچ تا ۶ اینچ و بالاتر)؛ قیمت کاملاً رقابتی (یکی از گزینه‌های ارزان بازار)؛ ارائه خدمات فروش آنلاین و سریع (از طریق پلتفرم‌هایی نظیر پتروپایپ)؛ بهبود مستمر محصولات با دریافت بازخوردهای مشتریان. معایب: برند نوظهور – آزمون میدانی طولانی‌مدت زیادی پس نداده است؛ عدم ارائه مدارک فنی یا استاندارد (حداقل در فضای عمومی دیده نشده)؛ ممکن است در برخی مناطق هنوز نمایندگی فعال نداشته باشد و تهیه آن نیاز به سفارش اینترنتی داشته باشد.
SGP (گیتی‌کالا)
مزایا: پشتوانه برند بزرگ گیتی‌پسند (اطمینان از کیفیت مواد اولیه و فرآیند تولید)؛ هماهنگی با سایر محصولات تاسیساتی این گروه (مثلاً بست مناسب برای لوله‌های نیوپایپ، پوش‌فیت و … موجود است)؛ طراحی کاربردی (نظیر بست پایه‌دار رایزر که محافظ لوله‌های پلیمری است)؛ چندکاره بودن – قابل استفاده برای لوله‌های پلیمری و فلزی؛ قیمت مقرون‌به‌صرفه (بهره‌مندی از شبکه توزیع گسترده گیتی‌پسند و حذف واسطه‌ها). معایب: تنوع برند ممکن است خریداران را سردرگم کند (محصولات گیتی‌پسند قبلاً عمدتاً با نام نیوپایپ و نیوفلکس بودند، SGP نام نسبتاً جدیدی است)؛ اطلاعات فنی محدود در کاتالوگ‌های عمومی؛ تمایل بیشتر به فروش پکیجی (ممکن است خریدار مجبور شود همراه لوله‌ها تهیه کند).
کاربردها:
انتخاب نوع بست مناسب تا حد زیادی به کاربرد مورد نظر و شرایط پروژه وابسته است. در این بخش به طور خلاصه موارد کاربرد شاخص هر یک از انواع بست و برندهای مورد بحث را معرفی می‌کنیم:
سیستم‌های آب‌رسانی و گرمایشی (لوله‌های چندلایه PEX/Al و پلی‌پروپیلن):
برای لوله‌های آب سرد و گرم با قطرهای نسبتاً کوچک (عادةً ۱۶ تا ۶۳ میلی‌متر) که از جنس پلیمرند، بست‌های روکش‌دار فلزی استاندارد بهترین گزینه هستند. در این کاربرد تأکید بر سرعت نصب و جلوگیری از زنگ‌زدگی است.
برندهایی مثل NTS، رایان، ایده‌آل و GSP که قیمت پایین و کیفیت کافی دارند معمولاً انتخاب می‌شوند. این بست‌ها به‌صورت دیواری دوبل (برای لوله‌های موازی رفت و برگشت) یا سقفی آویز (برای شاخه‌های افقی) به کار می‌روند. استفاده از لاستیک نرم درون بست به لوله‌های پلیمری اجازه انبساط حرارتی مختصر را می‌دهد و مانع ترک‌خوردگی آنها می‌شود.
مثلاً در نصب لوله‌های سبز (PP) آب گرم، بست روکش‌دار ایده‌آل‌بست یا بستیران به وفور استفاده می‌شود که هم لوله را مهار می‌کند و هم امکان حرکت جزئی آن را فراهم می‌سازد. در سیستم‌های گرمایش از کف که کلکتور و رایزرهای چندلایه وجود دارد نیز می‌توان از بست‌های دیواری گالوانیزه (مثلاً بست رایزر گیتی‌کالا) استفاده کرد تا کلکتورهای پلیمری محکم روی دیوار ثابت شوند.
شبکه لوله‌های فاضلاب و هواکش (پوش‌فیت معمولی یا سایلنت):
در این بخش، لوله‌های پلی‌پروپیلن در قطرهای بزرگ‌تر (۴۰ تا ۱۶۰ میلی‌متر) نصب می‌شوند که وزن و ارتعاش بیشتری تولید می‌کنند. بست‌های رایزر (دیواری تک‌پایه) و بست‌های دوپایه برای این منظور طراحی شده‌اند. برای سیستم‌های پوش‌فیت معمولی، اغلب از بست‌های فلزی با روکش PVC یا لاستیک استفاده می‌شود تا لوله را به دیوار محکم ببندد. برند پلیران خود همراه لوله‌های پوش‌فیتش بست‌هایی ارائه می‌کند که از استیل پوشش‌دار هستند و خصوصاً در سیستم سایلنت نقش مهمی در کاهش صدا دارند. همچنین بست‌های سایلنت رایان گزینه‌ای عالی برای رایزر فاضلاب در ساختمان‌های بلندمرتبه‌اند، چون لرزش و صدای ناشی از جریان آب را مستهلک می‌کنند.
—
در خطوط افقی فاضلاب زیر سقف نیز از بست‌های آویز رگلاژی بهره می‌گیرند که امکان تنظیم ارتفاع و شیب لوله را دارند. در این مورد، محصولات NTS، بستیران و سوپرفیکس بسیار استفاده می‌شوند. سوپرفیکس مزیت ضدخوردگی بالاتری دارد، بنابراین اگر لوله‌ها در معرض رطوبت زیرزمین یا پارکینگ باشند، عمر بیشتری خواهند داشت. به طور کلی برای فاضلاب ساختمان، استحکام و ضدخوردگی بودن بست اولویت دارد تا بتواند لوله نسبتاً سنگین چدنی‌نما یا پلیمر پر از آب را سال‌ها تحمل کند. لذا برندهای باکیفیت‌تر (سوپرفیکس، NTS، بستیران، رایان) در این قسمت بیشتر توصیه می‌شوند و در مکان‌های خیلی مرطوب حتی استفاده از بست استیل پلیران مدنظر قرار می‌گیرد.
تأسیسات آتش‌نشانی (اسپرینکلر و رایزر تر):
لوله‌های آب آتش‌نشانی (معمولاً فلزی گالوانیزه یا سیاه) نیاز به بست‌های محکمی دارند که در لحظه زلزله یا ضربه ناگهانی آنها را نگه دارد. اگرچه این لوله‌ها فلزی‌اند، اما چون اغلب از سقف‌ها و دیوارها رد می‌شوند، می‌توان از بست‌های تأسیساتی استاندارد برای ثابت کردنشان استفاده کرد. در سیستم اسپرینکلر سقفی، معمولاً از بست‌های خاصی به نام بست گلابی یا بست اسپریکلر استفاده می‌شود که یک حلقه نیم‌دایره با پین قفل‌شونده است. برند وینتر و بستیران این نوع بست را تولید می‌کنند. همچنین سوپرفیکس و ایده‌آل‌بست در سبد محصولاتشان بست گلابی (جهت آویز انشعاب اسپرینکلر از سقف) دارند.
—
مزیت این بست‌ها نصب آسان و تحمل بار عمودی بالاست. برای رایزرهای آتش‌نشانی که از کنار دیوار طبقات بالا می‌رود، می‌توان از بست‌های دوپیچ دیواری قوی استفاده کرد. در این مورد، محصولات بستیران سنگین، سوپرفیکس تک‌پایه یا ایده‌آل‌بست پایه‌دار مناسب هستند. برخی پروژه‌ها برای تاییدیه سازمان آتش‌نشانی نیاز دارند از بست دارای استاپر (ضامن) استفاده شود تا در اثر لرزش شدید، لوله از بست خارج نشود. بست‌های مهره‌جوشی اکثر برندهای داخلی عملاً این ویژگی را دارند (چون پیچ کاملاً به بدنه متصل است و امکان باز شدن ناگهانی کم است)
—
به هر حال، برای سیستم‌های اطفاء حریق که حیاتی هستند، توصیه می‌شود از برندهای بسیار معتبر استفاده شود؛ در بازار ایران Hilti و Walraven (وارداتی) پیشتازند ولی در بین داخلی‌ها، سوپرفیکس با آبکاری مقاوم یا بستیران (در صورت کسب تاییدیه) می‌توانند استفاده شوند. در غیاب آنها، وینتر به‌عنوان تولیدکننده تخصصی بست اسپرینکلر گزینه مطلوبی است.
تأسیسات صنعتی و پتروشیمی:
در پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و صنایع شیمیایی که لوله‌های پلی اتیلن یا PVC بزرگ برای انتقال سیالات خورنده استفاده می‌شود، گاه از بست‌های پلیمری خاص یا ترکیبی فلز-پلیمر استفاده می‌گردد. بستیران به دلیل توان تولید بالا در این حوزه فعال است و حتی نگهدارنده‌های پلیمری خالص (از جنس پلی‌آمید یا پلی‌پروپیلن الیاف‌دار) نیز ساخته که در برابر مواد شیمیایی مقاومند.
—
برای لوله‌های پلی‌اتیلن انتقال آب در فضای باز (مثلاً خطوط آبیاری) ممکن است از بست‌های آلومینیومی یا فولادی با رنگ اپوکسی استفاده شود تا هم سبک باشند و هم ضدزنگ. برندهای عمومی مثل بستیران یا سازندگان خاص مانند سلما‌بست سپاهان (که خارج از بحث ماست) در این زمینه مطرح‌اند.
بطور خلاصه هر پروژه‌ای بسته به نوع لوله پلیمری (آب، فاضلاب، تهویه) و شرایط نصب (داخل ساختمان، فضای باز، مجاورت مواد خورنده، الزام کاهش صدا و …) می‌تواند از یکی از این برندها بهره ببرد. مهم این است که ویژگی‌های فنی بست انتخابی با نیازهای پروژه همخوانی داشته باشد.
نتیجه‌گیری و توصیه‌ها:
انتخاب بهترین بست لوله پلیمری، وابسته به شرایط عملکردی مورد انتظار و اولویت‌های پروژه است. بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، می‌توان چند توصیه کلی ارائه داد:
اهمیت مقاومت حداکثری در برابر خوردگی و طول عمر بسیار بالا
(مثلاً تأسیسات در مناطق مرطوب، یا پروژه‌های ویژه با کارفرمای خارجی)، سوپرفیکس Extra یا بست استیل پلیران بهترین انتخاب‌ها هستند. این بست‌ها به لطف پوشش داکرومات ویژه یا جنس استیل، در سخت‌ترین شرایط نیز دچار زنگ‌زدگی و افت کارایی نمی‌شوند. البته باید آماده پرداخت هزینه بالاتر برای این کیفیت بود.
در تأسیسات مکانیکی معمول ساختمان‌های مسکونی و تجاری که شرایط نرمال دارند، می‌توان از برندهای داخلی با کیفیت مناسب و قیمت کمتر بهره برد. به عنوان مثال، NTS و رایان هر دو کارایی بسیار خوبی در حذف لرزش و صدا دارند
و با پوشش گالوانیزه مناسب، سال‌ها دوام می‌آورند. این دو برند قیمت معقول‌تری نسبت به سوپرفیکس دارند و عملاً می‌توانند با کسری از هزینه، کار مشابهی انجام دهند. بستیران نیز به عنوان برند باتجربه بازار، انتخاب امنی برای اکثر کاربردهاست و به‌ویژه اگر تنوع ابعاد یا مدل خاصی نیاز باشد (مثلاً بست کرپی U)، احتمال یافتن آن در کاتالوگ بستیران زیاد است.
مقرون‌به‌صرفه بودن
حرف اول را می‌زند – مثلاً پیمانکارانی که در مناقصه با قیمت پایین برنده شده‌اند – استفاده از برندهای اقتصادی‌تر نظیر پروفیکس، ایده‌آل‌بست، وینتر، GSP یا SGP توصیه می‌شود. این برندها هرچند ممکن است از نظر پوشش‌دهی ضدزنگ یا ظرافت ساخت به پای سوپرفیکس نرسند، اما امتحان خود را در بسیاری از کارهای ساختمانی پس داده‌اند و با هزینه کمتر، عملکرد قابل قبولی ارائه می‌کنند.
برای مثال، پیمانکاری که بخواهد صدها بست ۵۰ میلی‌متری برای یک پروژه مسکن مهر تهیه کند، احتمالاً با انتخاب پروفیکس یا وینتر می‌تواند صرفه‌جویی مالی قابل توجهی داشته باشد بدون آن‌که خللی در کارکرد سیستم ایجاد شود.
کاهش صدا و لرزش
بسیار مهم است (مثل بیمارستان‌ها، هتل‌ها یا ساختمان‌های مسکونی لوکس)، حتماً از بست‌های دارای واشر لاستیکی مرغوب استفاده شود. مدل‌های سایلنت رایان برای این منظور طراحی شده‌اند.
همین‌طور می‌توان از سوپرفیکس یا NTS بهره برد و در زمان نصب نیز دقت کرد که اتصال بست به سازه کاملاً محکم باشد تا ارتعاش منتقل نشود. افزودن یک نوار عایق بین بست و دیوار (که برخی بست‌ها مثل رایان ظاهراً همراه دارند) می‌تواند انتقال صدای ساختاری را باز هم کاهش دهد
سایز و نوع لوله
برای لوله‌های پلی اتیلن نرم (مثل لوله‌های آبیاری) شاید بست‌های خاص با آستر ۱۰۰٪ پلیمری بهتر از بست‌های فلزی باشند تا لهیدگی ایجاد نشود. اما برای لوله‌های پلیمری سخت (مانند PVC یا PP) همین بست‌های روکش‌دار فلزی ایدئال هستند چون استحکام کافی دارند و روکش لاستیکی‌شان از آسیب جلوگیری می‌کند. همیشه از جدول سایزبندی برند مورد نظر استفاده کنید تا بست متناسب با قطر بیرونی لوله انتخاب شود – مثلاً بست سایز ۵۰(mm) معمولاً برای لوله‌های پلی‌اتیلن ۱½ اینچ مناسب است.
مقایسه قیمت به ازای طول عمر
شاید یک بست ارزان‌تر ظرف ۵ سال زنگ بزند و نیاز به تعویض داشته باشد، در حالی که بست گران‌تر ۲۰ سال دوام آورد. بنابراین در پروژه‌های بلندمدت، هزینه کمی بالاتر در ابتدا می‌تواند صرفه‌جویی در آینده باشد. اگرچه همه بست‌های بررسی‌شده عمر خوبی دارند، اما بدیهی است پوشش داکرومات سوپرفیکس یا جنس استیل پلیران ماندگاری بیشتری از گالوانیزه معمولی دارند
در نهایت، بهترین بست آن است که مطابق نیاز فنی پروژه و بودجه انتخاب شود. خوشبختانه تنوع برندهای موجود – از داخلی‌های باسابقه گرفته تا محصولات پیشرفته خارجی – دست مهندسان را برای گزینش باز گذاشته است. پیشنهاد می‌شود پیش از خرید، حتماً مشخصات فنی (جنس، نوع روکش، ضخامت ورق، سایز پیچ) و نیز گارانتی یا خدمات پس از فروش برند مربوطه بررسی شود. با این کار اطمینان خواهید داشت که بست انتخابی سال‌ها وظیفه خود را در حفاظت از شبکه لوله‌های پلیمری به خوبی انجام خواهد داد.
اشتراک گذاری
