وال پست چیست؟(انواع، روش نصب و ضوابط)
وال‌پست چیست؟ (انواع، روش نصب و ضوابط)
مقدمه
وال‌پست یک المان غیرسازه‌ای (عمودی یا افقی) است که برای یکپارچه‌سازی و مهار دیوارهای غیرسازه‌ای به کار می‌رود.
شکل ظاهری وال‌پست شبیه ستون یا تیر بوده اما عملکرد متفاوتی دارد و مستقیماً بارهای ثقلی ساختمان را تحمل نمی‌کند.
در عوض، وال‌پست با متصل کردن دیوارها به اجزای اصلی اسکلت (ستون‌ها، تیرها یا دال‌ها)، مانع از حرکات خارج از صفحه دیوار تحت اثر نیروهای جانبی مانند باد و زلزله می‌شود.
به عبارتی دیگر، وال‌پست نوعی نگهدارنده دیوار است که نیروهای وارد بر دیوار را به قاب ساختمان منتقل کرده و از آسیب‌دیدگی یا فروریختن دیوار جلوگیری می‌کند.
به همین دلیل استفاده صحیح از وال‌پست در ساخت‌وساز، برای ایمنی ساختمان و ساکنان آن اهمیت ویژه‌ای دارد.
تاریخچه
هرچند از گذشته مفهوم وال‌پست به‌عنوان ابزاری برای پایداری دیوارها شناخته شده بود، کاربرد گسترده و اصولی آن تاریخچه طولانی ندارد و حدود یک دهه است که رایج شده است.
در ایران، پس از رخداد زمین‌لرزه‌های مخرب (به‌ویژه زلزله کرمانشاه ۱۳۹۶) و انتشار پیوست ششم استاندارد 2800 مربوط به دیوارهای غیرسازه‌ای، توجه به طراحی و اجرای صحیح وال‌پست‌ها افزایش یافت.
پیش از این دوره، مهار دیوارها عمدتاً به کمک نبشی‌کشی سنتی یا اتصالات غیراصولی انجام می‌شد که مشکلاتی نظیر سختی زیاد و انتقال حرکت قاب به دیوار (و ترک‌خوردگی آن) را به دنبال داشت.
با تدوین ضوابط جدید، سیستم‌های نوین وال‌پست – مانند وال‌پست‌های منقطع با اتصالات لغزشی – معرفی شدند که عملکرد بهتری در برابر زلزله و باد از خود نشان دادند.
انواع وال‌پست
برحسب موقعیت قرارگیری در دیوار و نحوه اتصال به سازه، چند نوع وال‌پست در ساختمان‌ها به کار می‌رود: میانی، کناری، منقطع و نبشی منقطع. جدول زیر مشخصات کلی هر یک را نشان می‌دهد:
| نوع وال‌پست | محل نصب | ویژگی‌ها و کاربرد |
|---|---|---|
| وال‌پست میانی | وسط دهانه‌های طولانی دیوار (میان قاب) | پروفیل فولادی عمودی پیوسته (نبشی/ناودانی) از کف تا تیر؛ دیوارهای طویل را به دو بخش کوتاه‌تر تقسیم می‌کند و تکیه‌گاه میانی فراهم می‌نماید. مناسب دیوارهای با طول > ۴ متر |
| وال‌پست کناری | امتداد کنار ستون‌ها یا لبه‌های آزاد دیوار | پروفیل فولادی عمودی در انتهای دیوار (معمولاً ناودانی U یا نبشی). مهار کننده لبه قائم دیوار و متصل به ستون یا فریم کناری جهت تقویت گوشه‌های دیوار. نقش ستون فرعی برای دیوار ایفا می‌کند. |
| وال‌پست منقطع | در فواصل معین در ارتفاع دیوار | مهار قائم غیرپیوسته؛ به جای پروفیل یکسره، از قطعات جداگانه (نبشی/ناودانی کوتاه) استفاده می‌شود اتصالات این قطعات به سازه از نوع لغزشی است تا حرکت درون‌صفحه‌ای دیوار آزاد باشد. مناسب سازه‌های با اهمیت لرزه‌ای بالا. |
| نبشی منقطع | شکل خاصی از وال‌پست منقطع (قطعات نبشی) | نبشی‌های فولادی گالوانیزه (~۵۰ سانتی) که به‌صورت منقطع در امتداد ستون یا قاب نصب می‌شوند هر قطعه نبشی توسط بست‌های پیچ یا جوش به سازه وصل شده و دیوار را موضعی مهار می‌کند. برای تامین یکپارچگی، نیاز به میلگرد بستر بین قطعات دارد. |
وال‌پست میانی
وال‌پست میانی عضوی عمودی است که در میان طول دیوارهای بلند نصب می‌شود. هدف از وال‌پست میانی، ایجاد تکیه‌گاه میانی برای دیوارهای طویل و کاهش طول آزاد آنها به منظور جلوگیری از خمش و شکستگی است.
طبق ضوابط، اگر طول آزاد دیوار از حدود ۴ متر بیشتر شود باید حداقل یک وال‌پست میانی در آن تعبیه گردد.
معمولاً وال‌پست میانی با مقاطع فولادی مثل نبشی یا ناودانی اجرا می‌شود که از کف تا زیر تیر طبقه امتداد می‌یابد و توسط اتصالات مناسب (جوشی یا پیچی) به سازه متصل می‌گردد.
با اجرای وال‌پست میانی، یک دیوار طولانی به دو دهانه کوتاه‌تر تقسیم شده و پایداری بیشتری در برابر نیروهای جانبی پیدا می‌کند.
وال‌پست کناری
وال‌پست کناری (وادار کناری) در امتداد انتهای دیوار و مجاور ستون‌های سازه یا لبه‌های آزاد دیوارها نصب می‌شود. این نوع وال‌پست معمولاً با مقطع ناودانی U شکل ساخته شده و هدف آن مهار و تقویت لبه‌های قائم دیوار است.
به بیان دیگر، وال‌پست کناری نقش یک ستون فرعی را برای دیوار ایفا می‌کند و از جدایش یا خروج دیوار از صفحه در انتها جلوگیری می‌نماید. این عضو عمودی به سازه اصلی (مثلاً ستون یا چارچوب پیرامونی) متصل شده و یکپارچگی دیوار و اسکلت را در محل اتصال تضمین می‌کند. در دیوارهای پیرامونی بلند، حضور وال‌پست کناری همراه با وال‌پست میانی، هر دو، برای تامین ایستایی دیوار ضروری است.
وال‌پست منقطع
وال‌پست منقطع گونه‌ای جدید از مهارکننده‌های دیوار است که به جای یک عضو پیوسته، از قطعات جدا از هم (پروفیل‌های کوتاه یا بست‌های خاص) در طول ارتفاع دیوار بهره می‌گیرد.
در این روش، اتصال وال‌پست به سازه به صورت مفصلی لغزشی است؛ یعنی وال‌پست بیرون‌زدگی (حرکت خارج از صفحه) دیوار را مهار می‌کند ولی اجازه می‌دهد دیوار و قاب سازه در صفحه خود آزادی حرکت نسبی داشته باشند.
این ویژگی باعث می‌شود در هنگام زلزله، دیوار صلبیت کمتری به سازه تحمیل کرده و از تمرکز تنش و ترک‌خوردگی در دیوار یا قاب اصلی جلوگیری شود. سیستم وال‌پست منقطع – که با نام وادار انعطاف‌پذیر نیز شناخته می‌شود – برای بهبود عملکرد لرزه‌ای ساختمان بهینه‌سازی شده است.
و در سال‌های اخیر مورد توجه آیین‌نامه‌ها قرار گرفته است.
نبشی منقطع
اصطلاح نبشی منقطع به وال‌پست‌های منقطع ساخته‌شده از قطعات نبشی کوتاه (معمولاً حدود ۵۰ سانتی‌متر) اشاره دارد. این نبشی‌های گالوانیزه در فواصل مشخصی در ارتفاع دیوار نصب می‌شوند و از طریق بست‌های اتصال به سازه اصلی (مثلاً کنار ستون) متصل می‌گردند. برای مثال، در روش منقطع برای وال‌پست کناری، هر واحد وال‌پست شامل یک قطعه نبشی ۵۰ سانتی‌متری و دو عدد بست اتصال (در بالا و پایین آن) است که نبشی را به ستون و دیوار مهار می‌کنند.
استفاده از چندین نبشی منقطع در ارتفاع باعث می‌شود دیوار بلند به‌صورت بخش‌بخش مهار شود، در حالی‌که انعطاف لازم برای جابجایی مختصر دیوار نیز حفظ می‌شود. جهت یکپارچه شدن عملکرد دیوار در بخش‌های بدون وال‌پست پیوسته، معمولاً از میلگرد بستر (مسلح‌کننده افقی بستر ملات) در رج‌های مناسب استفاده می‌گردد تا نواحی خالی بین نبشی‌های منقطع نیز تقویت شوند.
روش‌های نصب وال‌پست
در این بخش، روش اجرای هر نوع وال‌پست به‌صورت گام‌به‌گام توضیح داده می‌شود. رعایت جزئیات فنی در نصب وال‌پست‌ها برای عملکرد صحیح آنها ضروری است.
نصب وال‌پست میانی
مراحل اجرای وال‌پست میانی:
جانمایی: مکان دقیق وال‌پست میانی را در نقشه تعیین کرده و روی کف ساختمان علامت‌گذاری کنید (معمولاً در وسط طول دیوار طویل).
تعبیه اتصالات در تیر و کف: پیش از بتن‌ریزی سقف، پلیت‌های فولادی (صفحات پایه) را در محل اتصال وال‌پست روی کف و زیر تیر بتنی نصب کنید
. در صورت فراموشی، پس از سخت شدن بتن می‌توان با کاشت بولت و نصب صفحه، محل اتصال را ایجاد نمود
. (در سازه‌های فولادی، ورق یا نبشی اتصال را از قبل به تیرها و ستون‌های مربوطه جوش دهید یا بعدها با پیچ و مهره محکم کنید.)
برش و آماده‌سازی پروفیل: پروفیل وال‌پست (نبشی یا ناودانی) را به ارتفاع طبقه برش دهید. دو سر پروفیل باید بر صفحات پایه بالا و پایین منطبق شود.
نصب پروفیل عمودی: پس از آماده شدن اتصالات، پروفیل وال‌پست میانی را به صورت عمودی در جای خود قرار دهید. در اسکلت بتنی، پروفیل را به صفحات پایه بالا و پایین جوش داده یا با پیچ و مهره محکم کنید
. در سازه فلزی نیز نبشی/ناودانی را به تیر کف و تیر سقف با جوش یا پیچ متصل نمایید.
تثبیت نهایی: عمود بودن (شاقول بودن) وال‌پست را با تراز و شاقول کنترل کنید و در صورت لزوم پیش از دیوارچینی، آن را با مهار موقت ثابت نگه دارید.
دیوارچینی در مجاورت وال‌پست: عملیات دیوارچینی را طوری انجام دهید که وال‌پست داخل ضخامت دیوار قرار گیرد. ابتدا آجرها یا بلوک‌ها را تا نزدیکی وال‌پست بچینید، سپس فضای اطراف پروفیل را با ملات پر کنید تا دیوار و وال‌پست کاملاً درگیر شوند. در صورت نیاز می‌توان از بست‌های فلزی یا میلگردهای کوتاه U شکل برای اتصال بیشتر دیوار به وال‌پست استفاده کرد. سپس ادامه دیوارچینی را در طرف دیگر وال‌پست انجام دهید.
بازبینی: پس از تکمیل دیوار، اتصالات وال‌پست میانی (جوش‌ها یا پیچ‌ها) را بازبینی کنید و از گیرش کامل پروفیل در داخل دیوار اطمینان حاصل نمایید.
نصب وال‌پست کناری
مراحل اجرای وال‌پست کناری:
جانمایی: محل نصب وال‌پست کناری را در انتهای دیوار یا در کنار ستون قاب سازه مشخص کنید. در دیوارهای پیرامونی، وال‌پست کناری معمولاً هم‌محور با ستون کناری قاب قرار می‌گیرد.
آماده‌سازی اتصال به ستون و کف: در سازه بتنی، پیش از بتن‌ریزی ستون‌ها می‌توان صفحات یا ورق‌های انتظار کوچکی را در محل اتصال وال‌پست داخل قالب ستون کار گذاشت. در صورت عدم پیش‌بینی قبلی، پس از اتمام ستون بتنی محل‌های اتصال وال‌پست را روی ستون علامت زده و با دریل کردن و کاشت انکر بولت، امکان پیچ کردن وال‌پست به ستون را فراهم کنید. (در سازه فولادی، نبشی‌ها یا ورق‌های اتصال را در ترازهای مورد نظر روی ستون و تیر جوش دهید تا محل اتصال آماده باشد، یا پس از نصب سازه با جوشکاری مستقیم نبشی وال‌پست به ستون اقدام کنید.)
برش پروفیل: پروفیل وال‌پست کناری (معمولاً ناودانی یا نبشی) را به ارتفاع خالص طبقه برش بزنید. انتهای بالا و پایین پروفیل بر سطوح محل اتصال (زیر تیر و روی کف یا فونداسیون) منطبق باشد.
نصب پروفیل عمودی: وال‌پست کناری را در امتداد انتهای دیوار قرار داده و نصب کنید. انتهای پایین آن را به وسیله صفحه پایه به کف یا فونداسیون متصل کرده و انتهای بالا را به زیر تیر سقف مهار نمایید (مثلاً با پیچ کردن به صفحه یا نبشی متصل به تیر). همچنین پروفیل وال‌پست را در طول ارتفاع به ستون مجاور وصل کنید (در اسکلت بتنی با پیچ و پلیت‌های کاشته‌شده، و در اسکلت فلزی با جوش دادن مستقیم به ستون).
تثبیت و تنظیم: عمود بودن وال‌پست کناری را با ابزار مناسب چک کنید و پیش از دیوارچینی به صورت موقت آن را مهار نمایید.
دیوارچینی اطراف وال‌پست: مانند حالت میانی، دیوارچینی را طوری ادامه دهید که وال‌پست کناری در دل دیوار قرار گیرد. لبه‌های آزاد دیوار باید کاملاً به وال‌پست کناری تکیه داشته باشند. برای اتصال بهتر، می‌توان در چند ردیف از بست‌های فلزی L شکل استفاده کرد و آنها را در ملات دیوار و پیرامون پروفیل نصب نمود تا دیوار و وال‌پست درهم قفل شوند.
نکته: مطابق پیوست ششم استاندارد 2800 توصیه می‌شود بین وال‌پست کناری و ستون سازه‌ای کمی فاصله (حدود ۴ تا ۵ سانتی‌متر) در نظر گرفته شود
. این درز که معمولاً در حین اجرا با فوم پلی‌استایرن پُر و در انتها تخلیه می‌شود، از درگیر شدن بیش از حد دیوار با ستون و ایجاد اثر ستون کوتاه در زمان زلزله جلوگیری می‌کند.
نصب وال‌پست منقطع
مراحل اجرای وال‌پست منقطع (عمودی):
تقسیم‌بندی ارتفاع دیوار: ارتفاع دیوار هر طبقه را به چند بخش کوچک‌تر تقسیم کنید تا طول هر قطعه وال‌پست منقطع مشخص شود (معمولاً ۳ تا ۵ قطعه در ارتفاع هر طبقه، هر قطعه به طول تقریبی ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر). محل نصب هر قطعه را روی ستون مجاور و روی دیوار علامت‌گذاری نمایید.
آماده‌سازی نقاط اتصال: در سازه بتنی، در ترازهای بالایی و پایینی محل هر قطعه روی ستون سوراخ‌هایی ایجاد کرده و انکر بولت‌هایی برای بستن بست‌های اتصال تعبیه کنید. (در صورت امکان، همزمان با بتن‌ریزی ستون می‌توان صفحه یا ورق کوچکی در این ترازها داخل قالب کار گذاشت.) در سازه فلزی، در ارتفاع‌های محاسبه‌شده روی ستون نبشی‌ها یا براکت‌های کوچکی جوش دهید تا محل بستن قطعات وال‌پست فراهم شود.
برش و آماده‌سازی قطعات: قطعات وال‌پست را (از جنس نبشی یا ناودانی) به طول‌های طراحی‌شده برش بزنید (مثلاً ۵۰ سانتی‌متری). در صورت نیاز، سوراخ‌های پیچ یا ورق‌های اتصال مربوط به بست‌ها را بر روی آنها تعبیه کنید (بسته به نوع سیستم اتصالات لغزشی مورد استفاده).
نصب قطعه اول: نخستین قطعه وال‌پست منقطع را در پایین‌ترین بخش دیوار (نزدیک کف) در جای خود قرار دهید. این قطعه را با استفاده از دو بست اتصال (یکی در انتهای پایین و یکی در انتهای بالای قطعه) به ستون محکم کنید. پیچ و مهره‌های هر بست را سفت کنید (یا در صورت اتصالات جوشی، جوش را کامل انجام دهید). قطعه باید محکم به ستون متصل باشد ولی اتصالات آن امکان حرکت جزئی در راستای طولی دیوار (درون صفحه دیوار) را فراهم کنند.
نصب قطعات بعدی: سایر قطعات وال‌پست منقطع را به ترتیب به سمت بالا نصب نمایید. هر قطعه به همین شکل توسط دو بست به ستون یا قاب کناری متصل می‌شود و بین قطعات متوالی کمی فاصله (چند سانتی‌متر) باقی می‌ماند تا ارتباط صلبی نداشته باشند. این روند را تا نصب آخرین قطعه در نزدیکی تیر سقف ادامه دهید.
اتصال دیوار به قطعات: همزمان با چیدن دیوار، در نزدیکی تراز هر قطعه وال‌پست یک ردیف میلگرد بستر یا تسمه فلزی در ملات افقی دیوار قرار دهید تا دیوار در آن تراز تقویت شده و به قطعه وال‌پست قفل شود. انتهای میلگرد بستر را می‌توان به شکل U خم کرده و دور پروفیل وال‌پست حلقه نمود یا آن را به قطعه جوش داد تا نیروی دیوار به وال‌پست منتقل گردد. همچنین فضای اطراف هر قطعه وال‌پست درون دیوار با ملات پر شود تا قطعه محکم در دل دیوار جای گیرد.
بازرسی و تکمیل: پس از اتمام دیوارچینی، تمامی بست‌های اتصال را بازبینی کنید و مطمئن شوید قطعات وال‌پست به درستی در جای خود قرار گرفته‌اند و دیوار فشار اضافی به آنها وارد نمی‌کند. اگر بین قطعات وال‌پست منقطع و ستون یا تیر از مصالح موقت پُرکننده استفاده شده است، آن را خارج کنید تا سیستم امکان حرکت لغزشی داشته باشد.
نصب نبشی منقطع
مراحل اجرای نبشی منقطع:
(روش اجرا بسیار مشابه وال‌پست منقطع است و تنها تفاوت در شکل پروفیل‌های به‌کاررفته می‌باشد.)
مشخص کردن تعداد نبشی‌ها: ارتفاع دیوار را تقسیم‌بندی کرده و تعداد نبشی‌های منقطع لازم را مشخص کنید (معمولاً در هر ۵۰ تا ۶۰ سانتی‌متر ارتفاع دیوار، یک نبشی نصب می‌شود).
نصب بست‌ها روی ستون: در تراز هر محل نصب نبشی، دو عدد بست اتصال (بالا و پایین) را روی ستون یا قاب سازه پیچ یا جوش کنید
. این بست‌ها محل قرارگیری و مهار هر نبشی را فراهم می‌کنند.
قرار دادن نبشی‌های منقطع: تک‌تک نبشی‌های گالوانیزه را در محل‌های تعیین‌شده بین بست‌های اتصال قرار دهید و آنها را با پیچ و مهره محکم کنید. دقت کنید که یک بال نبشی داخل دیوار (در ملات میان آجرها) قرار گرفته و بال دیگر به ستون پیچ می‌شود. هیچ دو نبشی متوالی به یکدیگر متصل نمی‌شوند و بین آنها اندکی فاصله باقی می‌ماند.
اجرای دیوار و تقویت موضعی: همانند قبل، به‌هنگام دیوارچینی در محل هر نبشی، یک ردیف میلگرد بستر در ملات افقی دیوار کار بگذارید تا دیوار به نبشی‌ها مهار شود. ملات اطراف نبشی‌ها را کاملاً پر کرده و اجازه دهید بال نبشی که داخل دیوار است توسط آجر و ملات محصور گردد.
بازبینی نهایی: پس از پایان کار، کلیه پیچ‌ها و بست‌ها را مجدداً سفت کنید و اطمینان یابید که نبشی‌های منقطع در وضعیت صحیح قرار گرفته‌اند. سیستم نبشی منقطع شما اکنون مهار خارج از صفحه دیوار را تامین کرده و در عین حال امکان حرکت درون‌صفحه‌ای دیوار را فراهم می‌کند.
بررسی قوانین ساختمانی
در مقررات ملی ساختمان و استانداردهای زلزله ایران، ضوابط صریحی برای استفاده از وال‌پست‌ها در دیوارها آورده شده است. مهم‌ترین موارد آیین‌نامه‌ای عبارتند از:
حداکثر طول مجاز دیوار بدون وال‌پست: طبق پیوست ششم استاندارد 2800، چنانچه طول آزاد یک دیوار غیرسازه‌ای از ۴ متر بیشتر باشد (یا بیش از ۴۰ برابر ضخامت دیوار باشد)، باید یک عضو قائم (وال‌پست عمودی) در میان دهانه اجرا شود.
این عضو قائم می‌تواند مقطع فولادی (مثل نبشی، ناودانی یا قوطی) و حتی بتن‌آرمه داشته باشد.
و نقش وادار میانی را برای دیوار ایفا کند.
حداکثر ارتفاع مجاز دیوار بدون مهار افقی: در صورتی که ارتفاع آزاد دیوار از کف تا سقف (زیر تیر) بیش از ۳٫۵ متر باشد، علاوه بر وال‌پست‌های عمودی، استفاده از یک کلاف افقی (وال‌پست یا تیرک افقی) در میان ارتفاع دیوار الزامی است.
این کلاف افقی (مثلاً ناودانی یا تسمه) مانند یک تیر پشت‌بند، از خمش و خروج از صفحه دیوارهای بلند جلوگیری می‌کند.
نوع اتصال وال‌پست به سازه: بر اساس ضوابط جدید، اتصال وال‌پست‌ها به قاب اصلی باید به گونه‌ای باشد که امکان تغییرشکل درون‌صفحه‌ای (حرکت نسبی) دیوار وجود داشته باشد. برای این منظور، معمولاً از بست‌های انعطاف‌پذیر U شکل استفاده می‌شود که یک سمت به ستون/تیر و سمت دیگر به وال‌پست متصل می‌گردد.
این اتصالات لغزشی ضمن مهار خارج از صفحه دیوار، اجازه حرکت جزئی درون صفحه را می‌دهند تا نیروهای جانبی به قاب منتقل شده و از ایجاد تنش زیاد در دیوار جلوگیری شود.
میلگرد بستر و یکپارچگی دیوار: آیین‌نامه‌ها توصیه می‌کنند برای یکپارچه عمل کردن دیوار، علاوه بر وال‌پست‌های قائم از میلگرد بستر در ملات افقی دیوارها استفاده شود. میلگردهای بستر به فواصل حداکثر ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر در طول دیوار کار گذاشته می‌شوند و با قلاب شدن دور وال‌پست یا اتصال به آن، از فروپاشی اجزای دیوار در حین زلزله جلوگیری می‌کنند.
همچنین در محل تقاطع دیوار با ستون‌های سازه‌ای، وجود درز لغزشی ۴ تا ۵ سانتی‌متری (که در بخش اجرا اشاره شد) طبق پیوست ششم استاندارد 2800 الزامی است.
کنترل و نظارت بر اجرا: رعایت ضوابط وال‌پست‌ها توسط مهندس ناظر ساختمان الزامی است و عدم اجرای صحیح آن باید به شهرداری گزارش شود.
سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز بر اجرای صحیح وال‌پست تاکید دارد و در صورت عدم رعایت این موارد، ممکن است پایان‌کار ساختمان صادر نشود. به بیان دیگر، اجرای وال‌پست بخشی از الزامات ایمنی ساختمان بوده و عدم توجه به آن تخلف محسوب می‌شود.
مزایا و معایب
در این بخش، مزایا و محدودیت‌های هر یک از انواع وال‌پست مقایسه شده است:
وال‌پست میانی:
مزایا: افزایش مقاومت دیوار در برابر باد و زلزله با تقسیم یک دیوار بلند به دو بخش کوتاه‌تر؛ اجرای نسبتاً آسان (یک پروفیل پیوسته) و اتصال محکم به قاب سازه؛ جلوگیری از خروج میان‌قاب از صفحه در هنگام زلزله و کاهش احتمال ریزش.
معایب: ایجاد سختی اضافی در دهانه قاب که می‌تواند منجر به تمرکز تنش در دیوار یا ستون‌های قاب شود؛ در روش‌های سنتی (اتصال صلب)، حرکت قاب به دیوار منتقل شده و ممکن است ترک‌هایی در دیوار ایجاد گردد؛ نیاز به پیش‌بینی صفحات در بتن (در صورت فراموشی، نصب آن پس از ساخت دشوارتر است).
وال‌پست کناری:
مزایا: مهار مؤثر انتهای آزاد دیوار و جلوگیری از فروریختن گوشه‌های دیوار در زلزله؛ یکپارچه کردن دیوار با ستون کناری و توزیع متقارن نیروهای وارده در محل اتصال دیوار و ستون؛ امکان استفاده از پروفیل‌های قوی‌تر (مثل ناودانی) برای تقویت گوشه‌های دیوار.
معایب: در صورت اتصال صلب به ستون بتنی، می‌تواند حرکت ستون را محدود کرده و باعث ایجاد پدیده ستون کوتاه شود؛ اجرای آن در سازه بتنی سخت‌تر است (نیازمند کاشت انکربولت در بتن ستون)؛ درز انقطاع بین دیوار و ستون باید رعایت شود، وگرنه دیوار تحت تنش‌های حرارتی یا لرزه‌ای ترک می‌خورد.
وال‌پست منقطع:
مزایا: تأمین همزمان مهار جانبی دیوار و انعطاف‌پذیری درون‌صفحه‌ای؛ جلوگیری از اعمال نیروی اضافی به قاب سازه و کاهش احتمال ترک‌خوردگی دیوار به دلیل اجازه حرکت نسبی دیوار
؛ اجرای مرحله‌ای حین دیوارچینی (عدم نیاز به حمل و نصب یک پروفیل بلند و سنگین)؛ بهبود چشمگیر عملکرد لرزه‌ای ساختمان
و جلوگیری از خرابی دیوار در زلزله‌های شدید.
معایب: نیاز به جزئیات اجرایی و دقت بالاتر (تعداد قطعات و بست‌ها بیشتر است و هر اتصال باید صحیح نصب شود)؛ هزینه احتمالی بالاتر به دلیل استفاده از اتصالات مخصوص و میلگرد بستر در دیوار؛ در صورت طراحی و اجرای نادرست (فاصله زیاد بین قطعات)، ممکن است بخش‌هایی از دیوار تکیه‌گاه جانبی کافی نداشته باشند و آسیب‌ببینند.
نبشی منقطع:
مزایا: استفاده از نبشی‌های پیش‌ساخته گالوانیزه که در برابر خوردگی مقاوم‌اند؛ سبکی و ابعاد کوچک هر قطعه که نصب آن را آسان‌تر می‌کند (قابل اجرا توسط نفرات کم)؛ مناسب برای وال‌پست کناری خصوصاً در دهانه‌هایی با ارتفاع متوسط؛ اتصالات پیچ و مهره‌ای (در بسیاری مدل‌ها) که سرعت اجرا و امکان تنظیم را بهبود می‌بخشد.
معایب: سختی خمشی کمتر نسبت به پروفیل‌های یکپارچه (به علت سطح مقطع کوچک‌تر هر نبشی)؛ نیاز به قطعات و اتصالات متعدد (پیچ‌ها، بست‌ها) و لزوم بازرسی دوره‌ای اتصالات پیچ‌شده جهت اطمینان از شل نشدن آنها؛ وابستگی عملکرد دیوار به نصب میلگرد بستر (در صورت غفلت، استحکام نواحی بین نبشی‌ها کاهش می‌یابد).
نتیجه‌گیری
وال‌پست‌ها نقشی حیاتی در ایمنی ساختمان‌ها – به‌ویژه در برابر زلزله – ایفا می‌کنند. انتخاب نوع مناسب وال‌پست (میانی، کناری، منقطع و …) باید بر اساس شرایط پروژه و الزامات آیین‌نامه‌ای انجام گیرد. برای دهانه‌های طولانی دیوار، استفاده از وال‌پست‌های میانی و کناری به صورت اصولی الزامی است و در مناطق زلزله‌خیز، بهره‌گیری از سیستم‌های منقطع با اتصالات لغزشی به شدت توصیه می‌شود. اجرای صحیح وال‌پست – اعم از جانمایی دقیق، اتصالات مناسب و رعایت جزئیات میلگرد بستر – تضمین می‌کند که دیوارهای ساختمان در برابر نیروهای جانبی عملکرد یکپارچه و مطمئنی داشته باشند.
به طور کلی، با به‌کارگیری وال‌پست طبق ضوابط و استانداردها می‌توان از خرابی و فروریختن دیوارها جلوگیری کرده و ایمنی جانی ساکنین را در هنگام حوادث طبیعی تامین نمود.
اشتراک گذاری
