کانال فلکسیبل پی وی سی (PVC)
کانال فلکسیبل پی وی سی (PVC) – معرفی، کاربردها، مزایا و معایب
کانال فلکسیبل پی وی سی یکی از انواع کانال‌های خرطومی انعطاف‌پذیر برای انتقال هوا و مواد در سیستم‌های تهویه است. این کانال از جنس پلی‌وینیل کلراید (PVC) ساخته می‌شود که یک پلیمر ترموپلاستیک پرکاربرد است. برای حفظ شکل خرطومی و افزایش استحکام، جداره‌ی آن توسط یک فنر فولادی مارپیچ تقویت شده است
. به همین دلیل، کانال PVC انعطاف‌پذیری بالایی داشته و می‌تواند به راحتی خم شود یا فشرده گردد بدون اینکه آسیب ببیند. کانال فلکسیبل PVC معمولاً به صورت شاخه‌های طولی (کویل) عرضه می‌شود و در دو نوع عایق‌دار (با لایه عایق حرارتی/صوتی) و بدون عایق تولید می‌گردد
. این کانال‌ها به دلیل وزن سبک و نصب آسان، در بسیاری از موارد جایگزین مناسبی برای کانال‌های فلزی سنتی (گالوانیزه) محسوب می‌شوند
. محدوده قطر رایج آنها از حدود 4 اینچ تا 20 اینچ (۱۰ الی ۵۰ سانتی‌متر) است
و در ادامه به طور جامع به معرفی کاربردها، مزایا و معایب این نوع کانال می‌پردازیم.
کاربردهای کانال فلکسیبل PVC در صنایع مختلف
کانال فلکسیبل PVC به دلیل ویژگی‌های خود در طیف وسیعی از صنایع و تاسیسات به کار گرفته می‌شود. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:
ساختمان و تهویه مطبوع:
به کارگیری به عنوان کانال انتقال هوا در سیستم‌های HVAC (گرمایش، تهویه، تهویه مطبوع) ساختمان‌ها، به ویژه در داکت اسپلیت‌ها و سیستم‌های سرمایش و گرمایش مرکزی. انعطاف‌پذیری این کانال‌ها امکان عبور آنها را در فضاهای محدود سقف کاذب یا کف کاذب فراهم می‌کند.
صنایع تولیدی و کارخانجات:
برای مکش گرد و غبار، انتقال ذرات و بخارات شیمیایی در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها از این کانال استفاده می‌شود. به عنوان مثال در دستگاه‌های غبارگیر صنعتی، تخلیه دود جوشکاری، انتقال بخارهای اسیدی/قلیایی و سیستم‌های مکنده در صنایع چوب، سرامیک، فلز و … کانال خرطومی PVC گزینه‌ای کارآمد است.
مراکز بهداشتی و آزمایشگاهی:
در محیط‌های استریل نظیر بیمارستان‌ها، کلین‌روم‌ها، آزمایشگاه‌ها و داروسازی از کانال فلکسیبل PVC برای انتقال هوای تمیز، تهویه موضعی و تخلیه بخارات مواد شیمیایی استفاده می‌شود. این کانال به خاطر ساختار صاف داخلی و جنس PVC، آلودگی کمتری جذب می‌کند و شستشوی آن آسان است
کشاورزی و صنایع وابسته: در تأسیسات کشاورزی جهت تهویه گلخانه‌ها، مرغداری‌ها و دامداری‌ها و نیز برای انتقال مواد فله‌ای مانند غلات، پودرها یا کودهای شیمیایی از لوله‌های خرطومی PVC استفاده می‌شود
. ساختار فنری و منعطف این کانال باعث می‌شود در زمین‌های ناهموار یا فضاهای متحرک نیز قابل استفاده باشد.
این موارد تنها بخشی از کاربردهای رایج کانال فلکسیبل PVC هستند. در مجموع هر جا نیاز به انتقال هوا یا گازهای غیرخورنده با فشار کم تا متوسط و انعطاف‌پذیری مسیر باشد، می‌توان از این کانال‌ها بهره گرفت. مقاومت خوب در برابر رطوبت و بسیاری از مواد شیمیایی نیز باعث شده در محیط‌های مرطوب یا در تماس با بخارات شیمیایی (مثل استخرها یا کارخانجات شیمیایی) دوام قابل قبولی داشته باشند. به طور خلاصه، از تهویه مطبوع ساختمان گرفته تا صنایع پزشکی، صنعتی و کشاورزی، کانال‌های فلکسیبل پی وی سی حضوری گسترده و موثر دارند
جنس، ساختار و ویژگی‌های کانال PVC
جنس بدنه:
کانال فلکسیبل PVC همان‌طور که از نامش پیداست از پلیمر PVC ساخته شده است. PVC (پلی‌وینیل کلراید) پلاستیکی مقاوم در برابر رطوبت، بسیاری از مواد شیمیایی و خوردگی است
. این ماده به صورت یک ورق نازک یا لایه انعطاف‌پذیر در دیواره کانال به کار می‌رود که معمولاً ضخامت آن در کانال‌های سبک در حدود 0.1 میلی‌متر است
. برای شکل‌دهی و حفظ فرم استوانه‌ای خرطومی، یک مفتول فولادی فنری به صورت مارپیچ در جداره PVC تعبیه می‌شود که اسکلت کانال را تشکیل می‌دهد
. این فنر فولادی ضدزنگ، ضمن حفظ انعطاف‌پذیری کانال، از له‌شدن یا جمع‌شدن بیش از حد آن تحت فشار جلوگیری می‌کند. ساختار لایه PVC تقویت‌شده با فنر فلزی باعث می‌شود کانال بتواند هم در حالت کشیده و هم فشرده کارایی داشته باشد.
شکل و ابعاد:
این کانال به صورت مقطع دایره (گرد) در قطرهای مختلف تولید می‌شود. همان‌طور که ذکر شد بازه معمول قطر از 4 تا 20 اینچ است
، هرچند سایزهای کوچکتر (۲ یا ۳ اینچ) یا بزرگتر (تا ۳۶ اینچ) نیز بنا به سفارش در دسترس هستند
. طول استاندارد
هر شاخه کانال انعطاف‌پذیر PVC غالباً ۶ متر (در سیستم متریک) یا ۲۵ فوت (حدود ۷.۶ متر در سیستم انگلیسی) است
. البته این شاخه‌ها به راحتی قابل برش به طول‌های کوچکتر هستند و با بست‌های مخصوص به دهانه انشعابات یا فلنج‌ها متصل می‌شوند. وزن کانال به دلیل جنس پلاستیکی و فنر توخالی بسیار کم است و حمل و نصب آن را ساده می‌کند.
ویژگی‌های عملکردی:
کانال PVC فلکسیبل برای سیستم‌های فشار پایین و متوسط طراحی شده است
. جداره داخلی نسبتاً صاف آن (در مقایسه با کانال‌های خرطومی با بافت فنری نمایان) باعث کاهش افت فشار و اصطکاک جریان هوا می‌شود. با این وجود، به دلیل ماهیت انعطاف‌پذیر و موج‌دار بودن، افت فشار در آن از کانال‌های صلب (مثلاً لوله‌های صاف گالوانیزه) بیشتر است. دمای کاری این محصول معمولاً بین حدود -20°C تا +80°C است
. در این محدوده دمایی کانال بدون از دست دادن خواص مکانیکی خود به خوبی کار می‌کند. برخی انواع تقویت‌شده می‌توانند تا 100°C را نیز تحمل کنند
، اما به طور کلی PVC در دماهای بالاتر از 80°C شروع به نرم‌شدن می‌کند و استحکام خود را از دست می‌دهد. در دماهای زیر -20°C نیز ممکن است شکننده شود (در بخش معایب به تفصیل توضیح داده شده است). این کانال‌ها مقاومت خوبی در برابر رطوبت و خوردگی دارند؛ بدنه PVC دچار زنگ‌زدگی نمی‌شود و در محیط‌های مرطوب عمر بالایی دارد
. همچنین در برابر بسیاری از مواد شیمیایی و اسیدها/قلیاهای ضعیف مقاوم است (هرچند بعضی حلال‌های قوی می‌توانند به آن آسیب بزنند که باید در انتخاب نوع PVC دقت شود).
انواع خاص و سفارشی:
کانال فلکسیبل PVC در انواع مختلفی عرضه می‌شود تا نیازهای کاربردی متنوع را پوشش دهد. به عنوان مثال، کانال PVC شفاف یکی از انواع رایج است که بدنه شفاف آن امکان مشاهده جریان داخل کانال را فراهم می‌کند
. نوع شفاف معمولاً در برابر رطوبت مقاومت کامل دارد اما ممکن است در برابر تابش UV کمی حساس باشد (با گذشت زمان زردرنگ می‌شود). نوع PVC با دیواره ضخیم برای کاربردهای صنعتی سنگین‌تر به کار می‌رود که لایه PVC آن ضخامت بیشتری (مثلاً 0.4 میلی‌متر) داشته و فنر قوی‌تری دارد تا فشارهای بالاتر و مکش قوی‌تر را تاب آورد
. در مقابل، PVC دیواره نازک سبک‌تر و منعطف‌تر است ولی برای فشارهای پایین مناسب‌تر است. همچنین کانال‌های PVC گرید بهداشتی (FDA) جهت استفاده در صنایع غذایی و دارویی موجودند که از مواد اولیه با گرید غذایی ساخته شده و فاقد هرگونه مواد سمی یا بو هستند
. رنگ‌بندی محصول نیز متنوع است (شفاف، طوسی، مشکی، نارنجی و غیره) که می‌تواند بنا بر نیاز پروژه یا کدگذاری لوله‌کشی انتخاب شود.
در جدول زیر برخی مشخصات فنی این کانال‌ها در قطرهای مختلف به صورت خلاصه ارائه شده است:
| سایز (اینچ) | حداکثر فشار (Pa) | محدوده دمایی (°C) | جنس کانال |
|---|---|---|---|
| 4 | 1500 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 6 | 1500 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 8 | 1300 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 10 | 1000 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 12 | 800 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 14 | 600 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 16 | 500 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 18 | 400 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
| 20 | 300 | -20 ~ +80 | PVC با فنر فولادی |
جدول ۱ – محدوده سایز، فشار قابل تحمل، دمای کاری و جنس کانال فلکسیبل PVC. (مقادیر فشار تقریبی بوده و بر اساس شرایط استاندارد تهویه مطبوع در نظر گرفته شده‌اند
. در صورت استفاده از کانال در اقطار بزرگتر یا فشارهای نزدیک به حد ماکزیمم، توصیه می‌شود از نوع دیواره ضخیم یا دولایه استفاده شود. همچنین معمولاً فشار منفی (مکش) قابل تحمل این کانال‌ها کمتر از فشار مثبت است – در حدود ۵۰٪ مقدار مثبت – زیرا تحت خلأ تمایل به جمع‌شدن دار
مزایای کانال فلکسیبل PVC
کانال‌های فلکسیبل پی وی سی به دلیل ترکیب جنس و ساختار خود، مزایای قابل توجهی نسبت به بسیاری از کانال‌های سنتی ارائه می‌دهند. مهم‌ترین مزایا و ویژگی‌های مثبت این محصولات عبارت‌اند از:
طول عمر بالا:
در صورت انتخاب صحیح نوع کانال متناسب با کاربرد، لوله‌های خرطومی PVC دوام زیادی دارند و تا سال‌ها قابل استفاده‌اند بدون اینکه دچار افت کارایی شوند
. جنس PVC در برابر خوردگی ناشی از رطوبت یا زنگ‌زدگی مصون است و همین امر به افزایش عمر مفید آن کمک می‌کند.
وزن سبک و نصب آسان:
کانال فلکسیبل PVC بسیار سبک است و به راحتی توسط یک نفر قابل حمل و نصب می‌باشد
. انعطاف‌پذیری و حالت‌پذیری بالای آن باعث می‌شود بتوان کانال را در اشکال و مسیرهای مختلف به سادگی نصب کرد
. نیاز به اتصالات متعدد (مانند زانو یا تبدیل سخت) کمتر بوده و در نتیجه سرعت نصب بالا و هزینه نصب کمتری دارد.
انعطاف‌پذیری و حالت‌پذیری بالا:
بدنه خرطومی این کانال امکان خم شدن در زوایای تند و عبور از مسیرهای پیچیده را فراهم می‌کند بدون اینکه جریان هوا مسدود شود
. قابلیت کشسانی طولی آن نیز اجازه می‌دهد تا حدی طول کانال را افزایش یا کاهش داد (برای مثال یک شاخه 6 متری می‌تواند تا 7-8 متر کشیده شود یا تا 1/5 طول خود فشرده شود). این انعطاف بالا نیاز به قطعات اضافی را کاهش داده و کانال‌کشی در فضاهای محدود را ممکن می‌سازد.
مقاومت در برابر لرزش و صدا:
به دلیل ماهیت ارتجاعی PVC و ساختار فنری، این کانال ارتعاشات ناشی از فن‌ها یا دستگاه‌ها را تا حد زیادی جذب کرده و منتقل نمی‌کند
. از سوی دیگر، در انواع دارای عایق صوتی، صداهای جریان هوا نیز تا حدی دمپ می‌شود. بنابراین کانال PVC در مقایسه با کانال فلزی صلب سروصدای کمتری در سیستم ایجاد می‌کند.
اقتصادی و مقرون‌به‌صرفه:
مواد اولیه PVC نسبتاً ارزان‌تر از فلزاتی مانند آلومینیوم یا فولاد است و فرآیند تولید خرطومی نیز کم‌هزینه‌تر می‌باشد. بنابراین قیمت این کانال‌ها معمولاً پایین‌تر از کانال‌های فلزی با همان اندازه است
. علاوه بر قیمت خرید کمتر، هزینه‌های حمل و نصب نیز به دلیل وزن کم و نصب سریع کاهش می‌یابد که در مجموع توجیه اقتصادی بالایی برای پروژه‌ها دارد.
تنوع ابعاد و انواع:
کانال فلکسیبل PVC در طیف گسترده‌ای از قطر دهانه (از حدود 3 سانتی‌متر تا 90 سانتی‌متر) تولید می‌شود
و همچنین انواع مختلف (شفاف، تقویت‌شده، دوجداره، نسوز و …) دارد. این تنوع به خریداران امکان می‌دهد متناسب با نیاز خود بهترین گزینه را انتخاب کنند. به طور مثال برای یک سیستم کوچک تهویه می‌توان از قطر 4 یا 6 اینچ استفاده کرد و برای یک هواکش صنعتی از قطر 16 یا 18 اینچ. همچنین بر حسب نیاز می‌توان کانالی با ضخامت بیشتر PVC یا فنر قوی‌تر انتخاب کرد.
مقاومت در برابر رطوبت و خوردگی:
جنس پلاستیکی PVC کاملاً در برابر آب و رطوبت مقاوم است و دچار زنگ‌زدگی یا پوسیدگی نمی‌شود
. حتی در محیط‌های بسیار مرطوب (مانند استخرها یا تونل‌های شستشو) نیز عملکرد مطلوبی دارد. برخلاف کانال‌های فلزی که باید نگران زنگ‌زدگی یا عایق‌کاری در برابر رطوبت بود، کانال PVC به خودی خود یک عایق رطوبتی است. علاوه بر این، در برابر بسیاری از محیط‌های خورنده و گازهای اسیدی/بازی ضعیف مقاومت خوبی نشان می‌دهد و خورده نمی‌شود
.
استحکام کششی و مقاومت سایشی مناسب:
با اینکه PVC یک ماده نرم‌تر از فلز است، اما کانال‌های خرطومی PVC دارای استحکام کششی قابل قبولی هستند؛ یعنی در برابر کشیده شدن یا تحت کشش قرار گرفتن ناگهانی، پاره نمی‌شوند
. همچنین دیواره PVC در برابر سایش داخلی ناشی از عبور ذرات گرد و غبار یا مواد ساینده مقاومت نسبی خوبی دارد و به سرعت ساییده یا نازک نمی‌شود. این ویژگی‌ها سبب می‌شود کانال در کاربردهای صنعتی پرترافیک (مثل مکش تراشه‌های چوب یا گردوغبار) عمر مفید بالایی داشته باشد.
زیبایی و قابلیت استفاده در فضاهای باز:
کانال‌های فلکسیبل PVC در رنگ‌ها و طرح‌های متنوع عرضه می‌شوند و ظاهر نسبتاً مناسبی دارند. برخلاف کانال‌های فلزی که نیاز به رنگ‌آمیزی برای زیبایی دارند، لوله خرطومی PVC را می‌توان به صورت روداکت روکار نیز در محیط‌هایی مانند سالن‌ها یا فضاهای نمایشگاهی استفاده کرد. برخی انواع آن دارای روکش‌های مقاوم در برابر UV هستند که برای کاربرد در فضای باز (Outdoor) مناسب‌اند و در برابر نور خورشید و شرایط جوی مقاوم‌اند
مقاومت شیمیایی بالا: PVC ذاتاً در برابر طیف وسیعی از مواد شیمیایی مقاومت خوبی دارد. کانال PVC در تماس با بخارات اسیدها و بازهای معمول آسیبی نمی‌بیند و برای آزمایشگاه‌ها و کارخانجات شیمیایی گزینه مطلوبی است
. البته باید توجه داشت برخی حلال‌ها و مواد شیمیایی بسیار قوی می‌توانند به PVC آسیب بزنند، اما برای بیشتر کاربردهای تهویه صنعتی، مقاومت شیمیایی این کانال کافی است.
محدوده دمای کاری مناسب:
این کانال‌ها بازه دمایی مورد نیاز اکثر کاربردهای تهویه را پوشش می‌دهند. در دماهای پایین تا حدود -20°C کانال انعطاف و استحکام خود را حفظ می‌کند و تا دماهای حدود +80°C نیز بدون مشکل کار می‌کند. بسیاری از سیستم‌های تهویه مطبوع در محدوده 0 تا 50 درجه کار می‌کنند که کاملاً در محدوده تحمل PVC است. برای دماهای بالاتر نیز می‌توان از انواع تقویت‌شده یا ترکیب PVC با مواد دیگر بهره برد (برخی مدل‌های مخصوص تا 100 درجه را نیز تحمل می‌کنند
).
کاربرد در شرایط سخت متنوع:
مجموعه ویژگی‌های فوق باعث می‌شود کانال فلکسیبل PVC را بتوان در شرایط محیطی سخت به کار گرفت. از محیط‌های صنعتی پر از ارتعاش و آلودگی گرفته تا محیط‌های درمانی تمیز و حتی شرایط دریایی (کشتی‌ها و سکوهای نفتی)، این محصول عملکرد قابل اعتمادی دارد
. ضدزنگ بودن، مقاومت شیمیایی و انعطاف‌پذیری، آن را برای انواع کاربردهای سیار یا ثابت در محیط‌های گوناگون مناسب کرده است.
تمامی این مزایا باعث شده‌اند که استفاده از کانال‌های فلکسیبل به طور چشمگیری گسترش یابد و در بسیاری از پروژه‌ها به عنوان جایگزین کانال‌های گالوانیزه مدنظر قرار گیرد
. در عین حال، آگاهی از محدودیت‌ها و معایب احتمالی این محصول نیز اهمیت دارد که در ادامه به آنها می‌پردازیم
معایب و محدودیت‌های کانال فلکسیبل PVC
با وجود مزایای فراوان، استفاده از کانال‌های خرطومی PVC ممکن است در برخی شرایط با معایبی همراه باشد. مهم‌ترین معایب و محدودیت‌های این نوع کانال عبارت‌اند از:
محدودیت دمایی:
کانال PVC نسبت به دماهای极端 حساس است
. در دماهای بسیار پایین (زیر حدود -20°C) جنس PVC تمایل به شکننده‌شدن پیدا می‌کند و ضربه‌پذیری آن کاهش می‌یابد. برعکس، در دماهای بسیار بالا (مثلاً بالاتر از 80-100°C) دیواره کانال نرم شده و ممکن است تغییر شکل دهد یا استحکام مکانیکی خود را از دست بدهد. بنابراین برای دودکش‌های داغ، اگزوز موتورهای صنعتی یا کوره‌ها که دمای گاز بسیار بالا است، این کانال مناسب نیست. در این موارد باید از کانال‌های فلزی یا ترکیبات سیلیکونی مقاوم حرارت استفاده کرد.
محدودیت فشار و خلأ:
تحمل فشار کانال‌های انعطاف‌پذیر PVC محدود بوده و برای فشارهای بسیار بالا یا خلأ (وکیوم) شدید توصیه نمی‌شوند
. میزان فشار قابل تحمل به عوامل مختلفی از جمله ضخامت جداره PVC و گام فنر بستگی دارد. برای مثال کانالی با ضخامت 1 میلی‌متر نسبت به کانال 0.5 میلی‌متر فشار بالاتری را تاب می‌آورد. به طور کلی این کانال‌ها برای سیستم‌های با فشار استاتیک تا حدود 1.5-2 کیلوپاسکال (150-200 میلی‌متر ستون آب) مناسب‌اند
. در صورت نیاز به فشارهای بالاتر (مانند خطوط اصلی هوای فشرده یا مکش قوی در خلا بالا)، استفاده از شلنگ‌های تقویت‌شده خاص یا کانال‌های فلزی اجتناب‌ناپذیر است. همچنین تحت فشار منفی (مکش)، اگر انتهای کانال به خوبی مهار نشود ممکن است کانال کمی جمع شود یا از محل اتصال جدا گردد
کاهش دوام در برابر UV و گذر زمان:
قرار گرفتن طولانی‌مدت PVC در معرض نور خورشید (اشعه فرابنفش) یا هوای آزاد می‌تواند به تدریج باعث ترد و شکننده شدن آن شود
. PVC ذاتاً در برابر UV مقاومت بالایی ندارد و اگر محافظت نشود، پس از چند سال ممکن است ترک‌هایی ریز در جداره کانال ظاهر شود که به مرور پیشرفت کرده و منجر به شکستگی می‌شود. همچنین با پیر شدن ماده (aging) در طی زمان طولانی، انعطاف آن کاهش می‌یابد. برای کاربردهای فضای باز یا در معرض UV، توصیه می‌شود از انواع دارای افزودنی پایدارکننده UV یا روکش‌دار استفاده شود تا این اثرات به حداقل برسد.
حساسیت شیمیایی (نسبی):
هرچند گفتیم کانال PVC در برابر بسیاری از مواد شیمیایی مقاوم است، اما برخی مواد شیمیایی خاص، روغن‌ها و حلال‌های قوی می‌توانند به آن آسیب برسانند
. به عنوان مثال، حلال‌هایی مانند تولوئن، استون یا بنزین در تماس مستمر ممکن است باعث تورم، نرم‌شدگی یا ترک‌خوردن PVC شوند. همچنین مواجهه طولانی با گازهایی مانند کلر یا اوزون می‌تواند خصوصیات مکانیکی آن را تضعیف کند. بنابراین در کاربردهایی که غلظت بالای حلال‌های آلی یا مواد خورنده قوی وجود دارد، باید سازگاری شیمیایی PVC با آن ماده بررسی شود یا از لوله‌های خاص (مثلاً تفلون PTFE) استفاده گردد.
عدم سازگاری زیست‌محیطی:
PVC یک ماده غیرقابل تجزیه زیستی است و دفع نادرست ضایعات آن می‌تواند موجب آلودگی محیط‌زیست شود
. اگر قطعات بریده‌شده یا فرسوده این کانال به محیط رها شوند، سال‌ها بدون تجزیه باقی می‌مانند. علاوه بر این، فرآیند تولید PVC شامل مواد شیمیایی کلردار و افزودنی‌هایی است که انتشار آنها می‌تواند برای محیط زیست مضر باشد
. به همین دلایل، PVC از دیدگاه زیست‌محیطی چندان دوستدار طبیعت محسوب نمی‌شود. هرچند بسیاری از تولیدکنندگان تلاش کرده‌اند با بازیافت PVC و بهبود فرمولاسیون، اثرات مخرب آن را کاهش دهند، اما به هر حال در مقایسه با موادی مانند پلی‌اتیلن یا فلزات، از نظر پایداری محیطی نقطه ضعف دارد.
خطرات در آتش‌سوزی:
یکی از معایب مهم PVC، رفتار آن در برابر آتش است. PVC خودبخود آتش‌گیر نیست اما در صورت بروز حریق در ساختمان، دود سمی خطرناکی تولید می‌کند. سوزاندن PVC منجر به آزاد شدن گازهایی مانند هیدروژن کلرید (HCl) و فسژن می‌شود که بسیار سمی و خفقان‌آور هستند
. به همین جهت، استفاده از کانال PVC در فضاهای دارای استاندارد حریق (مثلاً مسیرهای خروج اضطراری یا داخل پلنوم‌های هوا) باید با احتیاط و ترجیحاً از نوع ضدحریق (Flame Retardant) باشد
. در صورت آتش‌سوزی، دود حاصل از PVC می‌تواند به تجهیزات الکترونیکی نیز آسیب جدی بزند و خورنده باشد (به علت وجود HCl که با رطوبت ترکیب‌شده و اسید هیدروکلریک ایجاد می‌کند).
با شناخت این معایب، می‌توان در موارد کاربرد خاص تمهیدات لازم را در نظر گرفت و یا در صورت نیاز، به سراغ جایگزین‌های مناسب رفت. برای مثال، در دماهای بسیار بالا یا محیط‌های دارای مواد شیمیایی شدید، کانال‌های خرطومی سیلیکونی یا تفلونی گزینه بهتری هستند. در کاربردهای دارای حساسیت آتش‌سوزی نیز می‌توان از نوع روکش‌دار نسوز یا دارای تاییدیه‌های معتبر استفاده کرد. خوشبختانه بسیاری از تولیدکنندگان کانال فلکسیبل PVC با افزودن مواد بازدارنده شعله و پایدارکننده UV این معایب را تا حدی برطرف کرده‌اند.
استانداردهای مرتبط و نکات ایمنی
به منظور اطمینان از ایمنی و کیفیت در عملکرد، کانال‌های فلکسیبل باید مطابق استانداردهای صنعتی مربوطه ساخته و استفاده شوند. یکی از جنبه‌های مهم، استاندارد اشتعال‌پذیری این کانال‌ها است. برخی از محصولات PVC حاوی افزودنی‌های ضدحریق هستند که مطابق آزمون UL-94 به درجه V-0 (خودخاموش‌شوندگی در مدت کمتر از 10 ثانیه) می‌رسند
. این بدان معناست که در صورت تماس با شعله آتش، کانال به سرعت خاموش شده و از گسترش آتش جلوگیری می‌کند.
علاوه بر این، برای کاربردهای ساختمانی (مانند سیستم‌های تهویه درون سقف یا کف)، معمولاً مقررات آتش‌نشانی ایجاب می‌کند که کانال‌های انعطاف‌پذیر دارای روکش‌های مقاوم در برابر شعله و دود باشند. به عنوان مثال در استانداردهای آمریکا، کانال انعطاف‌پذیر باید Class 1 طبق استاندارد UL-181 باشد که نشان‌دهنده انتشار دود و شعله بسیار پایین در آتش است
. در اروپا نیز استانداردهایی مانند DIN EN 13180 برای کانال‌های فلکسیبل تهویه وجود دارد که به مواردی چون استحکام مکانیکی، نشتی هوا و رفتار در برابر آتش می‌پردازد.
نکته دیگر بحث اتصال به زمین (ارت) در کانال‌های فلزی است. خود PVC عایق الکتریسیته است و در صورت حرکت هوا و ذرات ممکن است بار ساکن الکتریکی در بدنه داخلی آن تجمع یابد. این امر در محیط‌های قابل انفجار یا دارای گردوغبار قابل اشتعال خطرناک است. بنابراین معمولاً یک سیم اتصال به زمین به فنر فلزی داخلی کانال متصل می‌کنند تا الکتریسیته ساکن تخلیه شود. رعایت این موضوع به خصوص در صنایع چوب، آرد، ذغال و پتروشیمی که خطر انفجار غبارات معلق وجود دارد ضروری است.
در پایان تأکید می‌شود که انتخاب و استفاده صحیح از کانال فلکسیبل PVC مستلزم توجه به همه نکات فوق است. با رعایت محدوده‌های فشار و دما، نصب صحیح و ایمن، و بازرسی دوره‌ای جهت کشف آسیب‌های احتمالی (مثلاً ترک یا سوراخ)، می‌توان از تمامی مزایای این کانال بهره‌مند شد و عمر مفید طولانی‌تری برای آن تضمین کرد.
اشتراک گذاری
