نصب و اجرای لوله‌های پلی‌اتیلن (نوع پیچی و نوع جوشی)
در صنایع مختلف، به‌خصوص سیستم‌های انتقال آب، گاز و فاضلاب، لوله‌های پلی‌اتیلن اهمیت ویژه‌ای دارند. نصب صحیح و اجرای استاندارد این لوله‌ها، نقشی کلیدی در عملکرد بهینه سیستم و طول عمر بالای آن‌ها ایفا می‌کند. در این مقاله، قصد داریم راهنمای کامل نصب و اجرای لوله‌های پلی‌اتیلن را بررسی کنیم. همچنین انواع اتصالات پیچی و جوشی، ابزارهای مورد نیاز و نکات کلیدی در فرآیند نصب و تست را مرور خواهیم کرد.
لوله‌های پلی‌اتیلن به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، انعطاف‌پذیری مناسب و نصب آسان، به‌سرعت در پروژه‌های ساختمانی، کشاورزی، صنعتی و شهری جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. برای دستیابی به بهترین کارایی از این لوله‌ها، باید نحوه‌ی نصب، اجرای اتصالات و استفاده از ابزارهای مرتبط را به‌درستی بشناسیم.
پلی‌اتیلن یکی از پلیمرهای پرکاربرد است که در ساخت انواع لوله‌ها استفاده می‌شود. این لوله‌ها را می‌توان در فشارهای مختلف و با قطرهای گوناگون به کار برد. یکی از مزایای اصلی آن‌ها، مقاومت شیمیایی بالا و تحمل دمای مناسب است. بسته به نوع پروژه و میزان فشار کاری، می‌توانید از لوله‌های پلی‌اتیلن تک‌جداره یا چندلایه استفاده کنید.
اتصالات پیچی (مکانیکی) در لوله‌های پلی‌اتیلن
اتصالات پیچی به دلیل سادگی و سرعت در نصب، در بسیاری از پروژه‌های آب‌رسانی و آبیاری کشاورزی استفاده می‌شوند. مهم‌ترین مزیت این اتصالات، قابلیت باز و بسته کردن مکرر آن‌ها و عدم نیاز به دستگاه‌های جوش خاص است.
اجزای اصلی اتصال پیچی
بدنه اصلی اتصال
اورینگ یا حلقه لاستیکی آب‌بندی
بوشینگ
مهره یا آچار اتصال
مراحل نصب اتصال پیچی
انتهای لوله را کاملاً تمیز و صاف کنید.
مهره اتصال را روی لوله قرار دهید.
اورینگ را در جایگاه مخصوص قرار داده و بوشینگ را در انتهای لوله جای دهید.
بدنه اتصال را با کمی فشار وارد لوله کنید.
مهره را بچرخانید تا اتصال کامل آب‌بندی شود.
نکته‌های کلیدی در نصب اتصالات پیچی
از سالم بودن اورینگ اطمینان حاصل کنید.
در صورت استفاده در سیستم‌های تحت فشار بالا، حتماً از اتصالات باکیفیت و استاندارد استفاده کنید.
برای محکم‌کردن مهره اتصال پیچی، از آچار پلی‌اتیلن مناسب استفاده کنید تا اتصالات بیش از حد سفت نشوند.
اتصالات جوشی در لوله‌های پلی‌اتیلن
اتصالات جوشی غالباً برای سیستم‌های فشارقوی مانند انتقال گاز یا خطوط لوله اصلی آب‌رسانی به کار می‌روند. این روش نیازمند دستگاه‌های جوش تخصصی است و اگر به شکل صحیح انجام شود، اتصالی هم‌جنس با خود لوله ایجاد خواهد کرد که از نظر استحکام، سطحی هم‌تراز با لوله دارد.
انواع روش‌های جوش در لوله‌های پلی‌اتیلن
جوش حرارتی لب‌به‌لب (Butt Fusion)
در این روش، دو سر لوله یا اتصال با صفحه حرارتی داغ ذوب شده و سپس تحت فشار، به یکدیگر متصل می‌شوند. نتیجه‌ی این نوع جوش، یک اتصال کاملاً یکنواخت و بسیار مقاوم خواهد بود.
الکتروفیوژن (Electrofusion)
در این روش، اتصال مخصوصی که دارای سیم‌های حرارتی داخلی است، روی لوله نصب می‌شود. با عبور جریان برق از سیم‌ها، حرارت ایجاد شده و لوله به بدنه اتصال می‌چسبد. این روش بیشتر در خطوط گازرسانی کاربرد دارد.
ابزارها و تجهیزات موردنیاز
دستگاه جوش پلی‌اتیلن: برای روش جوش حرارتی لب‌به‌لب و الکتروفیوژن
آچار پلی‌اتیلن: جهت باز و بسته کردن اتصالات پیچی
صفحه داغ (هیتر): برای ذوب کردن سر لوله‌ها در روش جوش لب‌به‌لب
رنده یا تراش (Facing Tool): جهت تراز و صاف کردن سطوح لوله برای جوش حرارتی
گیره و ابزار نگه‌دارنده: برای ثابت نگه‌داشتن لوله هنگام جوش
کالیبراتور: جهت تنظیم دقیق قطر لوله، به‌ویژه در اتصال الکتروفیوژن
تمیزکننده یا الکل صنعتی: برای پاک‌سازی سطح لوله از چربی و آلودگی‌ها
تراز: برای اطمینان از هم‌راستایی لوله و اتصال
مراحل کامل نصب و اجرای لوله‌های پلی‌اتیلن
برش و آماده‌سازی لوله
لوله را با ابزار مناسب (کاتر مخصوص یا اره) برش دهید. حتماً از دقیق و صاف بودن محل برش مطمئن شوید.
تراز و هم‌راستایی
پیش از اتصال، لوله‌ها باید در یک راستا و بدون انحنا قرار گیرند. این کار باعث می‌شود پس از نصب، فشار اضافی به اتصالات وارد نشود.
تمیزکاری و آماده‌سازی سطوح
برای اتصال پیچی، نظافت سطح لوله و اتصالات و سالم‌بودن اورینگ کافی است. در اتصال جوشی، حتماً سطوح لوله باید از آلودگی، گردوغبار و چربی عاری باشند.
انجام اتصال (پیچی یا جوشی)
اتصال پیچی: مهره را روی لوله قرار دهید، اورینگ و بوشینگ را جایگذاری کرده و مهره را محکم کنید.
جوش حرارتی لب‌به‌لب: لوله‌ها را در دستگاه جوش قرار داده، لبه‌ها را رنده کنید تا کاملاً هم‌تراز شوند، سپس با استفاده از صفحه داغ دو سر لوله را ذوب کرده و تحت فشار به هم بچسبانید.
الکتروفیوژن: محل اتصال را تمیز و کالیبره کنید، سپس از دستگاه مخصوص الکتروفیوژن برای ایجاد حرارت و چسباندن اتصال بهره بگیرید.
خنک کردن و تثبیت اتصال
پس از جوش حرارتی، لوله باید برای مدت زمان مشخصی (بسته به دستورالعمل دستگاه و قطر لوله) بدون حرکت باقی بماند تا اتصال خنک و سفت شود.
تست فشار (تست هیدرواستاتیک یا تست نشتی)
پس از نصب کامل، جهت اطمینان از عدم نشتی، سیستم را با فشار تعیین‌شده آزمایش کنید. استفاده از آب یا هوا برای تست هیدرواستاتیک مرسوم است.
میزان فشار تست بسته به استاندارد پروژه و مقاومت لوله متغیر است.
نشتی احتمالی را در اتصالات جوشی یا پیچی بررسی کرده و در صورت نیاز، اتصالات را اصلاح نمایید.
نکات ایمنی و استانداردها
هنگام استفاده از دستگاه جوش، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید.
محل اجرای پروژه باید تهویه کافی داشته باشد، به‌ویژه در اتصالات الکتروفیوژن.
برای پروژه‌های حساس (مانند خطوط انتقال گاز)، حتماً از پیمانکاران مجرب و گواهینامه‌دار کمک بگیرید.
رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی نظیر ISIRI و ISO در نصب لوله‌های پلی‌اتیلن توصیه می‌شود.
جمع‌بندی
نصب و اجرای لوله‌های پلی‌اتیلن (چه در نوع پیچی و چه در نوع جوشی) نیازمند رعایت نکات فنی، استفاده از ابزار استاندارد و توجه به اصول ایمنی است. انتخاب روش اتصال مناسب، بر اساس فشار کاری و نوع پروژه، در نتیجه نهایی تأثیر بسیاری دارد. اگر تمام مراحل از آماده‌سازی لوله، اتصال، تست و نگه‌داری به‌درستی انجام شوند، سیستم لوله‌کشی پلی‌اتیلن شما عملکردی بهینه و عمر طولانی خواهد داشت.
